|
|
|
| |
| Reklam Alanı |
|
|
|
|
Host - Sponsor |
 |
|
 DERİLGEN VE DİĞERLERİ/Türkiye Kararı |
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı
DERİLGEN VE DİĞERLERİ/Türkiye Kararı*
Başvuru no. 44713/98
Strazburg
20 Eylül 2005
USUL
1. Dava, İnsan Hakları ve Temel Özgürlükler Sözleşmesi?nin (?Sözleşme?) eski 25.
maddesi uyarınca, Türkiye Cumhuriyeti aleyhine, dokuz Türk vatandaşı olan, Mehmet Derilgen, Yusuf Uşaklı, Hüseyin Uşaklı, Ayşe Çelimli, Gülşen Işık, Yılmaz Çelimli, Kamil Çelimli, Metin Çelimli ve Şenay Taşgın (?başvuranlar?) tarafından, 24 Eylül 1998 tarihinde, Avrupa İnsan Hakları Komisyonu?na (?Komisyon?) yapılan başvurudan (no. 44713/98) kaynaklanmaktadır.
2. Başvuranların temsilcisi, 2 Mart 2004 tarihli bir mektupla, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi?ne, başvuran Şenay Taşgın?ın 3 Mayıs 1999 tarihinde ölmüş olduğunu ve varisleri Ünal Taşgın, Münevver Taşgın (Bulut), Neslihan Taşgın ve Şükrü Taşgın?ın (aynı zamanda ?başvuranlar?) onun başvurusunu sürdürmek istediklerini bildirmiştir.
3. Başvuranlar, Aydın Barosu?na bağlı avukat N. Menderes tarafından temsil edilmiştir. Türk Hükümeti (?Hükümet?) AİHM huzurundaki işlemler için bir Ajan tayin etmemiştir.
4. 16 Ekim 2001 tarihinde, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, başvuruyu bildirmeye karar vermiştir. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, 19 Ekim 2004 tarihli bir mektupla, taraflara, AİHS?nin 29 §§ 1 ve 3. maddesi uyarınca, başvurunun hem esaslarına hem de kabuledilebilirliğine ilişkin karar vereceğini bildirmiştir.
OLAYLAR
I. DAVA OLAYLARI
5. 1996 yılında, inter alia, otoyol inşaatından sorumlu bir Devlet kuruluşu olan Devlet Karayolları Genel Müdürlüğü, otoyol inşa etmek için Aydın?daki başvuranlara ait olan bir arsayı kamulaştırmıştır. Bir uzmanlar kurulu başvuranlara ait arsanın değerini takdir etmiş ve böylece tespit edilen miktar kamulaştırma gerçekleştiğinde ödenmiştir.
* Dışişleri Bakanlığı Çok taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe?ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir.
6. Başvuranların artan kamulaştırma tazminatı talebine müteakiben, 12 Eylül 1996 tarihinde, Aydın Asliye Hukuk Mahkemesi, başvuranlara 4.911.300.000 Türk Lirası (TL) (yaklaşık 44.092 Euro (Euro)) ek kamulaştırma tazminatı artı 17 Ocak 1996 tarihinden itibaren geçerli olan mahkeme kararının alındığı tarihte uygulanan kanuni oranda faizin ödenmesine karar vermiştir.
7. 20 Şubat 1997 tarihinde, 12 Eylül 1996 tarihli hüküm kesinleşmiştir.
8. 7 Mayıs 1998 tarihinde, yönetim, başvuranlara 8.532.488.000 TL (yaklaşık 30.616 Euro) ödemiştir.
II. İLGİLİ İÇ HUKUK VE UYGULAMA
9. İlgili iç hukuk ve uygulama 23 Eylül 1998 tarihli Aka ? Türkiye kararında (Reports of Judgments and Decisions 1998-VI, §§ 17-25) ortaya konmaktadır.
HUKUK
1. 1 NO.?LU PROTOKOL?ÜN 1. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI
10. Başvuranlar, arsalarının kamulaştırılmasına müteakiben aldıkları ek kamulaştırma tazminatına ilişkin olarak kendilerine yetersiz faiz ödenmiş olduğundan ve yetkililerin kendilerine ilgili miktarları ödemeyi geciktirmiş olmasından şikayetçi olmuşlardır. Başvuranlar, 1 no. ?lu Protokol?ün 1. maddesine istinat etmişlerdir, sözkonusu madde şöyledir:
?Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır. Herhangi bir kimse, ancak kamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir.
Yukarıdaki hükümler, devletlerin, mülkiyetin kamu yararına uygun olarak kullanılmasını düzenlemek veya vergilerin ya da başka katkıların veya para cezalarının ödenmesini sağlamak için gerekli gördükleri yasaları uygulama konusunda sahip oldukları hakka halel getirmez.?
A. Kabuledilebilirlik
11. Hükümet, başvuranların, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi?nin 35 § 1. maddesinin gerektirdiği gibi, iç hukuk yollarını tüketmemiş olduklarını ileri sürmüştür, zira Borçlar Kanunu?nun 105. maddesi uyarınca mevcut olan haktan uygun şekilde yararlanmamışlardır. Bu hüküm uyarınca, kayıpların gecikme faizi miktarını aşmış olduğunu göstermiş olsalardı, ek kamulaştırma tazminatı ödemesindeki gecikmeler sonucu maruz kalındığı iddia edilen kayıplar için tazminat hakları olabilirdi.
12. AİHM, Aka davasında (yukarıda anılan, §§ 34-37) benzer bir ön itirazı reddettiğini gözlemler. Şimdiki davada bundan farklı bir karar vermek için bir neden görmemektedir ve dolayısıyla Hükümet?in itirazını reddeder.
13. İçtihadında yer alan ilkelerin (bkz., diğer içtihatların yanı sıra, yukarıda belirtilen Aka kararı) ve elindeki bütün delillerin ışığında, başvurunun, esaslara ilişkin inceleme gerektirdiği ve başvuruyu kabuledilmez saymak için hiçbir gerekçe olmadığı kararını verir.
B. Esaslar
14. AİHM, bu davadaki konularla benzer konular ortaya koyan bazı davalarda, 1 No.?lu Protokol?ün 1. maddesinin ihlal edildiğini tespit etmiştir (bkz. Akkuş ? Türkiye, 9 Temmuz 1997 tarihli karar, Reports 1997-IV, s. 1317, § 31, ve, yukarıda anılan, Aka, s. 2682, §§ 50-51).
15. Hükümet tarafından sunulan olayları ve iddiaları incelemesi üzerine, AİHM, önceki davalardaki kararlarından sapmasını sağlayacak hiçbir şey olmadığını değerlendirmiştir. AİHM, yerel mahkemeler tarafından ödenmesine karar verilen ek kamulaştırma tazminatının ödemesindeki gecikmenin, kamulaştırma makamına isnat olunabileceğine ve mal sahibinin kamulaştırılmış arsanın kaybına ek olarak kayba maruz kalmasına sebep olduğuna karar verir. Bu gecikmenin ve işlemlerin süresinin bütün olarak sonucunda, AİHM, başvuranların, kamu yararı gerekleri ve mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkının korunması arasında muhafaza edilmesi gereken adil dengeyi bozan, kişisel ve haddinden fazla sıkıntı yaşamak zorunda kalmış olduklarına karar vermiştir.
16. Sonuç olarak, 1 No.?lu Protokol?ün 1. maddesi ihlal edilmiştir.
II. AVRUPA İNSAN HAKLARI SÖZLEŞMESİ?NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI
17. AİHS?nin 41. maddesi şöyledir:
?Mahkeme işbu Sözleşme ve protokollerinin ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci Tarafın iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektiği takdirde, hakkaniyete uygun bir surette, zarar gören tarafın tatminine hükmeder.?
A. Maddi ve manevi tazminat
18. Başvuranlar, maddi zarar karşılığında genel toplamda 31.685.716.000 TL (16.843 Euro) tazminat talep etmişlerdir. Ayrıca, 10.000.000.000 TL (yaklaşık 5.315 Euro) manevi zarar tazminatı talep etmişlerdir
19. Hükümet onların taleplerine itiraz etmiştir.
20. AİHM, Akkuş kararında (yukarıda anılan, ss. 2683-84, §§ 55-56) olduğu gibi aynı hesaplama yöntemini kullanarak ve ilgili ekonomik verileri göz önünde tutarak, başvuranlara, talep edilen maddi tazminat miktarının tam olarak ödenmesine karar vermiştir.
21. AİHM, başvuranların uğradığı herhangi bir manevi zarara karşı, ihlal tespitinin başlı başına yeterli bir tazmin oluşturduğunu değerlendirir.
B. Mahkeme masrafları
22. Başvuranlar, AİHM huzurundaki işlemlere ilişkin herhangi bir mahkeme masrafının ödenmesini talep etmemişlerdir.
C. Gecikme faizi
23. AİHM, gecikme faizi olarak Avrupa Merkez Bankası?nın kısa vadeli kredilere uyguladığı marjinal faiz oranına üç puan eklemek suretiyle elde edilecek oranın uygun olduğuna karar verir.
BU SEBEPLERLE AİHM, OYBİRLİĞİ İLE
1. Başvurunun kabuledilebilir olduğuna;
2. AİHS?nin 1 No.?lu Protokol?ünün 1. maddesinin ihlal edildiğine;
3. a) Sorumlu Devlet?in, AİHS?nin 44 § 2. maddesi uyarınca kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde, başvuranlara, ortaklaşa, maddi tazminata ilişkin olarak 16.843 Euro (on altı bin sekiz yüz kırk üç Euro), artı tabi olabilecek her türlü vergiyi, ödeme günündeki kur üzerinden Yeni Türk Lirası?na dönüştürerek, ödemesine;
b) yukarıda belirtilen üç aylık sürenin aşılmasından ödeme gününe kadar geçen süre için yukarıdaki miktara Avrupa Merkez Bankası?nın uyguladığı marjinal faiz oranına üç puan eklemek suretiyle elde edilecek oranın gecikme faizi olarak uygulanmasına;
4. Başvuranın adil tazmin talebinin kalanının reddine
KARAR VERMİŞTİR.
İngilizce olarak hazırlanmış ve Mahkeme İç Tüzüğünün 77 §§ 2 ve 3. maddesi uyarınca 20 Eylül 2005 tarihinde yazılı olarak tebliğ edilmiştir.
S. DOLLÉ J.-P. COSTA
Sekreter Başkan
|
|
|
   |
|
|
|
|
| |
|
Üyelik işlemleri |
|
|
|
Hukuk Arama Motoru |
|
|
|
Hukuk
Anketi |
|
|
| Reklam
Alanı |
|
|
|