|
|
|
| |
| Reklam Alanı |
|
|
|
|
Host - Sponsor |
 |
|
 DELİGÖZ/Türkiye Davası |
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı
DELİGÖZ/Türkiye Davası*
Başvuru no. 67586/01
Strazburg
26 Ocak 2006
USUL
1.Dava, Salim Deligöz (?başvuran?) isimli Türk vatandaşının, 15 Kasım 2000 tarihinde, İnsan Hakları ve Temel Hürriyetlerin Korunması Sözleşmesi?nin (?Sözleşme?) 34. maddesine dayanarak Türkiye Cumhuriyeti aleyhine AİHM?ye yaptığı başvurudan (no. 67586/01) kaynaklanmaktadır.
2.Başvuran, Mersin Barosu?na bağlı Mahmut Akdoğan isimli avukat tarafından temsil edilmiştir. Türk Hükümeti (?Hükümet?) AİHM?deki yargılama için bir Ajan tayin etmemiştir.
3.15 Eylül 2004 tarihinde, AİHM, başvuruyu Hükümet?e bildirmeye karar vermiştir. AİHS?nin 29 § 3. maddesi uyarınca, başvurunun kabuledilebilirliği ve esaslarını aynı anda ele alarak bir sonuca varmaya karar vermiştir.
OLAYLAR
I.DAVA ŞARTLARI
4.Başvuran, 1994 doğumludur ve Mersin?de ikamet etmektedir.
5.2 Kasım 1993 tarihinde, Karayolları Genel Müdürlüğü, otoyol inşası için başvuranın Mersin?deki arsasını kamulaştırmıştır. Bir bilirkişi komitesi, arsanın değerini incelemiş ve kamulaştırma gerçekleştiğinde ilgili meblağ başvurana ödenmiştir.
6.Başvuranın artırma talebinden sonra, 25 Nisan 1997 tarihinde, Mersin Asliye Hukuk Mahkemesi, başvurana, tapuların nakledildiği tarih olan 2 Kasım 1993?ten itibaren geçerli olmak üzere, 305.201.400 TL artırma bedelini ve mahkeme kararı tarihinde geçerli olan yasal faiz oranını ödenmesine karar vermiştir.
7.23 Mart 1998 tarihinde, Yargıtay, Mersin Asliye Mahkemesi?nin kararını onamıştır.
8.17 Mayıs 2000 tarihinde, Karayolları Genel Müdürlüğü, başvurana faiz dahil 1.167.070.000 TL ödemiştir.
* Dışişleri Bakanlığı Çok taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe?ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir.
II.İLGİLİ İÇ HUKUK VE UYGULAMA
9.İlgili iç hukuk ve uygulaması, Akkuş ? Türkiye (9 Temmuz 1997 kararı, Judgments and Decisions 1997-IV).
HUKUK
I.1 NO?LU PROTOKOL?ÜN 1. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI
10.Başvuranlar, yaklaşık üç yıl süren mahkeme işlemlerinden sonra yetkililerden alabildikleri artırma bedelinin, gecikme faizinin Türkiye?deki yüksek enflasyona paralel seyretmemesi sebebiyle, değerinin düştüğünü ifade ederek şikayetçi olmuşlardır. 1 no?lu Protokol?ün 1. maddesine atıfta bulunmuşlardır. Bu maddenin ilgili bölümlerine göre:
?Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır. Herhangi bir kimse, ancak kamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve uluslararası hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir.?
A. Kabuledilebilirlik
11. Hükümet AİHM?den, AİHS?nin 35 § 1. maddesi bağlamındaki altı aylık zaman sınırı kuralına uymadığı için başvurunun kabuledilemez olduğuna karar vermesini ve reddetmesini istemiştir. Sözkonusu madde uyarınca, zaman 23 Mart 1998 tarihinden itibaren işlemeye başlamıştır. Ancak başvuran, 15 Kasım 2000 tarihine kadar AİHM?ye başvurusunu sunmamıştır ve sözkonusu tarih üzerinden nihai yerel kararın verilmesinden itibaren iki yıl yedi aydan fazla zaman geçmiştir.
12. AİHM, huzurunda sunulan şikayetin, yalnızca yetkili makamların ek tazminatı ödemesindeki gecikmeye ve sonuç olarak başvuranın uğradığı zarara ilişkin olduğunu belirtir.
13. Ödeme, yetkili makamlarca 17 Mayıs 2000 tarihinde yapılmıştır. 15 Kasım 2000 tarihinde AİHM?ye başvuruda bulunan başvuran, AİHS?nin 35 § 1. maddesinde ortaya konan gereğe uymuştur. Bu nedenle Hükümet?in ilk itirazı reddedilmelidir.
14.AİHM, içtihatında oluşturduğu ilkeler (bkz., diğer içtihatlar yanında, Akkuş/Türkiye) ve huzurunda sunulan deliller ışığında, sözkonusu şikayetin esaslara ilişkin incelemeyi gerekli kıldığı ve başvurunun, kabuledilemez olduğu sonucuna varılması için gerekçe bulunmadığı kanısındadır.
B. Esaslar
15. AİHM, sözkonusu davada ortaya konan konulara benzer konuların açığa çıktığı bir grup davada 1 No.lu Protokol?ün 1. maddesinin ihlal edilmiş olduğunu tespit etmiştir (bkz. Akkuş, sayfa 1317, § 31).
16. Hükümet tarafından sunulan olayları ve iddiaları inceleyen AİHM, daha önceki davalarda vardığı sonuçlardan farklı bir sonuca varmak için gerekçe olmadığı kanısındadır. Yerel mahkemelerce ödenmesine karar verilen ek tazminatın ödenmesindeki gecikmenin, kamulaştırmadan sorumlu makama atfedilebilir olduğu ve mülk sahibinin, kamulaştırılan toprağa ek olarak bir kayıp yaşamasına neden olduğu kanısındadır. Sözkonusu gecikme ve genel olarak dava işlemlerinin uzunluğu sonucu AİHM başvuranın, kamu yararı talepleri ve kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkının korunması arasında kurulması gereken adil dengeyi sarsan kişisel ve haddinden fazla bir yüke maruz kaldığı sonucuna varmaktadır.
17. Sonuç olarak, 1 No.lu Protokol?ün 1. maddesi ihlal edilmiştir.
II. AİHS?NİN 6 § 1. MADDESİNİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI
18. Başvuran ayrıca AİHS?nin 6 § 1. maddesine dayanarak dava işlemlerinin makul olmayan derece uzun sürmesi hususunda şikayette bulunmuştur.
A. Kabuledilebilirlik
19. Yargıtay, ilk derece mahkemesinin kararını 23 Mart 1998 tarihinde onamış olduğu halde başvuran AİHM?ye, iç hukukta nihai kararın verilmesi ardından altı aydan fazla bir süre geçtikten sonra, 15 Kasım 2000 tarihinde başvuruda bulunmuş olduğu için Hükümet, AİHM?den altı ay kuralına uymaması nedeniyle sözkonusu şikayetin kabuledilemez olduğuna karar vermesini talep etmiştir.
20. AİHM, dava işlemlerinin uzunluğuna ilişkin davalarda, herhangi bir mahkeme tarafından verilen kararın yürürlüğe konmasının, 6. madde uyarınca ?duruşma?nın ayrılmaz bir parçası olarak kabul edilmesi gerektiğine dair ilkeyi kabul etmiş olduğunu yineler (bkz. 26 Eylül 1996 tarihli the Di Pede/İtalya ve Zappia/İtalya kararları, Hüküm ve Karar Raporları 1996-IV, sırasıyla sayfa 1383-1384, § 20-24, ve sayfa 1410-1411, §§ 16-20).
21. AİHM, yerel mahkemelerce başvurana ödenmesine karar verilen ek tazminatın, 17 Mayıs 2000 tarihinde başvuran ödenmiş olduğunu gözlemler. Sonuç olarak AİHM, 6. madde bağlamındaki ?mahkeme kararı?nın, sözkonusu tarihte sona ermiş olduğu kanısındadır. AİHM başvurunun, ödeme üzerinden altı ay geçmesi ardından 15 Kasım 2000 tarihinde yapılmış olduğunu belirtir.
22. Yukarıda kaydedilenler ışığında AİHM, Hükümet?in ilk itirazını reddeder.
23. AİHM, sözkonusu şikayetin AİHS?nin 35 § 3. maddesi bağlamında temelden yoksun olduğunu belirtir. Ayrıca, kabuledilemez olduğu sonucuna varmak için gerekçe bulunmamaktadır.
B. Esaslar
24. 1 No.?lu Protokol?ün 1. maddesine ilişkin tespitleri ışığında, AİHM, davanın 6 § 1. madde uyarınca ayrı bir incelemesinin gerekli olmadığını değerlendirir.
III. AİHS?NİN 41. MADDESİNİN UYGULANMASI
25. AİHS?nin 41. maddesi şöyledir:
? Mahkeme işbu Sözleşme ve protokollerinin ihlal edildiğine karar verirse ve ilgili Yüksek Sözleşmeci Taraf?ın iç hukuku bu ihlali ancak kısmen telafi edebiliyorsa, Mahkeme, gerektiği takdirde, zarar gören tarafın hakkaniyete uygun bir surette tatminine hükmeder.?
A. Maddi ve manevi tazminat
26. Başvuran 6.045 Amerikan Doları (yaklaşık 4.895 Euro) maddi tazminat talep etmiştir. Ayrıca, 5.000 Amerikan Doları (yaklaşık 4.043 Euro) manevi tazminat talep etmiştir.
27. Hükümet başvuranın taleplerine itiraz etmiştir.
28. AİHM, Akkuş kararında (yukarıda anılan, s. 1311, §§ 35-36 ve 39) olduğu gibi aynı hesaplama yöntemini kullanarak ve ilgili ekonomik verileri göz önünde tutarak, başvurana, 1.336 Euro maddi tazminat ödenmesine karar verir.
29. AİHM, başvuranın uğradığı herhangi bir manevi zarara karşı, 1 No.?lu Protokol?ün 1. maddesinin ihlalinin tespitinin başlı başına yeterli adil tazmin oluşturduğunu değerlendirir.
B. Mahkeme masrafları
30. Başvuran, ayrıca, yerel mahkemelerde yapılan mahkeme masraflarına karşılık 398,71 ABD Doları (yaklaşık 323 Euro) ve AİHM?de yapılan mahkeme masraflarına karşılık 42 ABD Doları (yaklaşık 35 Euro) talep etmiştir.
31. Hükümet bu taleplere itiraz etmiştir.
32. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi içtihadına göre, sadece mahkeme masraflarının zorunlu olarak ve gerçekten yapıldığı ve miktarının makul olduğu kanıtlandığı durumda başvuran mahkeme masraflarının ödenmesi hakkına sahiptir. Bu davada, sahip olduğu bilgileri ve yukarıda belirtilen kriterleri gözönünde tutan AİHM, yerel işlemlerdeki mahkeme masrafları talebini reddeder ve AİHM?deki işlemler karşılığında 35 Euro tazminat ödenmesine karar vermeyi makul olarak değerlendirir.
C. Gecikme faizi
33. AİHM, gecikme faizi olarak Avrupa Merkez Bankası?nın kısa vadeli kredilere uyguladığı marjinal faiz oranına üç puan eklemek suretiyle elde edilecek oranın uygun olduğuna karar verir.
BU SEBEPLERLE, AİHM OYBİRLİĞİ İLE
1. Başvurunun kabuledilebilir olduğuna;
2. AİHS?nin 1 No.?lu Protokol?ünün 1. maddesinin ihlal edildiğine;
3. Şikayeti AİHS?nin 6 § 1. maddesi uyarınca ayrı olarak incelemenin gerekli olmadığına;
4. Başvuranın maruz kaldığı herhangi bir manevi zarara karşı ihlal tespitinin başlı başına yeterli adil tazmin oluşturduğuna;
5. a) Sorumlu Devlet?in, başvurana, aşağıdaki miktarları, AİHS?nin 44 § 2. maddesi uyarınca kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde, ödeme günündeki kur üzerinden Yeni Türk Lirası?na dönüştürmek üzere ödemesine:
(i) 1.336 Euro (bin üç yüz otuz altı Euro) maddi tazminat;
(ii) 35 Euro (otuz beş Euro) mahkeme masrafları;
(iii) yukarıdaki miktarlara tabi olabilecek her türlü vergi;
b) Yukarıda belirtilen üç aylık sürenin aşılmasından ödeme gününe kadar geçen süre için yukarıdaki miktarlara Avrupa Merkez Bankası?nın o dönem için geçerli faizinin üç puan fazlasına eşit oranda basit faiz uygulanmasına;
6. Başvuranın adil tazmin talebinin kalanının reddine
KARAR VERİR.
İngilizce olarak hazırlanmış ve Mahkeme İç Tüzüğünün 77 §§ 2 ve 3. maddesi uyarınca 24 Ocak 2006 tarihinde yazılı olarak tebliğ edilmiştir.
S. DOLLÉ J.-P. COSTA
Sekreter Başkan
|
|
|
   |
|
|
|
|
| |
|
Üyelik işlemleri |
|
|
|
Hukuk Arama Motoru |
|
|
|
Hukuk
Anketi |
|
|
| Reklam
Alanı |
|
|
|