|
|
|
| |
| Reklam Alanı |
|
|
|
|
Host - Sponsor |
 |
|
 ÇELİK ve YILDIZ/Türkiye Davası |
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi Kararı
ÇELİK ve YILDIZ/Türkiye Davası*
Başvuru no: 51479 / 99
Strazburg
10 Kasım 2005
OLAYLAR
Başvuranlar sırasıyla 1966 ve 1949 doğumlu olup Ankara?da ve Diyarbakır?da ikamet etmektedirler.
PKK?nın elebaşı Abdullah Öcalan?ın yakalanmasının ertesinde 16 Şubat 1999 tarihinde polis kimliği belirsiz birçok kişinin ihbarları ve MED TV?nin HADEP?in (Halkın Demokrasi Partisi) şiddet gösterilerine hazırlanmasına ilişkin televizyon yayınları üzerine harekete geçmiş ve parti binasını kuşatma altına almıştır. Saat 17?den itibaren düzenlenen tutanağa göre, polis binanın boşaltılması için ihtarda bulunmuş ve Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM) yetkili hakiminin izniyle arama işlemini başlatmıştır.
Olayların meydana geldiği dönemde Feridun Çelik Diyarbakır Belediyesi Başkanı ve Mehmet Salih Yılmaz ise HADEP?in İdari Kurulu Üyesi olarak bina içindeydiler ve binayı terk etmemeye karar verdiler. Yasadışı bir gösteriyi düzenlemekle suçlanan başvuranlar Diyarbakır Emniyet Müdürlüğü yerel şubesinde gözaltına alınmışlardır.
Başvuranlar 19 Şubat 1999 tarihinde polis tarafından Abdullah Öcalan ile bağlantıları hakkında sorgulanmıştır.
Cumhuriyet Savcısı tarafından 22 Şubat 1999 tarihinde dinlenilmesinin ardından başvuran Çelik serbest bırakılmıştır. Başvuran Yıldız serbest bırakılmadan önce 26 Şubat 1999 tarihinde Diyarbakır DGM Cumhuriyet Savcısı karşısına çıkarılmıştır. Başvuranlar hakkında hiçbir hukuki işlem başlatılmamıştır.
HUKUK AÇISINDAN
I. AİHS?NİN 5 §§ 1. VE 3. MADDESİ?NİN İHLAL EDİLDİĞİ İDDİASI
Başvuran AİHS?nin 5 §§ 1. ve 3. maddesinin ihlal edildiğini ileri sürmektedir.
A.Hükümetin itirazı
Hükümet, iç hukuk yollarının tüketilmediğine itiraz etmektedir. Başvuranlar gözaltı süresinin yasallığının denetlenmesi bakımından CMUK?un 128 § 4. maddesince Asliye Hukuk Mahkemesi önünde başvuruda bulunmuşlardır. Bu hüküm 6 Mayıs 1997 tarihinden bu yana Devlet Güvenlik Mahkemeleri tarafından uygulanmaktadır. Hükümet bu anlamda ulusal yargı mercilerinin almış olduğu kararlardan örnekler sunmaktadır.
* Dışişleri Bakanlığı Çok taraflı Siyasî İşler Genel Müdürlüğü tarafından Türkçe?ye çevrilmiş olup, gayrıresmî tercümedir.
Başvuran, bu tespite karşı çıkmaktadır.
AİHM, terörist eylemlere ilişkin sürdürülen soruşturma kapsamında gözaltına alınan kişiler hakkında alınan hukuki kararları incelemiştir. Mahkeme, ulusal yargının bir yandan dört günlük gözaltı süresinin uzatılmasını reddettiğini, diğer yandan kırk sekiz saatlik süreyi geçen hallerde Cumhuriyet Savcılığı?nın yazılı uzatma izni olmaksızın ilgili kişilerin Savcı önüne çıkarıldıklarını ifade etmektedir. İlgililerin istenilen sürede mahkeme karşısına çıkarılmalarının mümkün olmadığı hallerde, hakim doğrudan bu kişilerin serbest bırakılması kararını almalıdır. Bununla birlikte, bütün bu örnekler başvuranların gözaltı süresi ile değil, 2001 yılını takip eden yıllarla ilgilidir.
Bu nedenle AİHM, Hükümet?in itirazını reddetmekte ve bu şikayetin AİHS?nin 35 § 3. maddesi uyarınca kabuledilemez olması için hiçbir gerekçenin bulunmadığı değerlendirmesini yapmaktadır. Mahkeme bu şikayetin kabul edildiğini belirtmektedir.
B. Esas hakkında
1. Madde 5 § 1
Başvuranlar yasadışı olarak özgürlüklerinden yoksun bırakıldıklarından şikayetçi olmaktadırlar.
Hükümet, başvuranların Abdullah Öcalan?ın yakalanmasını protesto etmek için yasadışı eylemlerin hazırlığı içerisinde olduklarını savunmaktadır.
AİHM, mahkemenin bu yöndeki yerleşik içtihadını hatırlatarak buna göre olaylarla ilgili öngörülecek makul şüphelerin ya da özel bilgilerin tarafsız bir gözlemciye sözkonusu kişinin bu suçu işlediğini değerlendirmesine olanak tanıdığını hatırlatır. Bu durumun «makul» sayılması olayların bütününe bağlıdır (Bkz. Fox, Campbell ve Hartley-İngiltere kararı, 30 Ağustos 1990, seri: A no: 182, s. 16, § 32).
Mevcut durumda, Hükümetin görüşlerinin ekinde o dönemin özel koşullarına değin, objektif olarak ve ciddiyetle değerlendirilmesi gereken birçok özel bilginin ve uyarının yer aldığını ifade etmek gerekir.
Sunulan unsurlar ışığında, somut olayların (beyanlar ve televizyondan şiddet gösterilerine yapılan çağrıların kayıtları) temeline dayalı olarak duyulan bu şüphelerin belirli bir zorunluluk seviyesinin bulunduğu sonucu çıkmaktadır. Hürriyetten yoksun bırakma, sonucu itibariyle ilgililer üzerindeki şüpheleri doğrulamak veya uzaklaştırmak içindir.
Bu nedenle, AİHS?nin 5 § 1. maddesi ihlal edilmemiştir.
2. Madde 5 § 3
Başvuranlar gözaltı süresinin uzunluğundan yakınmaktadırlar.
Hükümet, bu sürenin olayların meydana geldiği dönemdeki yasaya uygun olduğunu savunmaktadır. Birinci başvuranın gözaltı süresi AİHS içtihadında yer alan sınırları aşmamıştır. Hükümet, 17 Ekim 2001 tarihinde gerçekleştirilen Anayasal değişiklikten bu yana gözaltı süresinin hiçbir zaman dört günü geçmediğini eklemektedir.
AİHM, sözkonusu gözaltı süresinin polis tarafından başvuranların gözaltına alındığına dair hazırlanan 16 Şubat 1999 tarihli tutuklama tutanağı ile başladığını ve 22 ve 26 Şubat 1999 tarihinde sona erdiğini not etmektedir. İlk başvuran altı gün, ikinci başvuran on gün gözaltında kalmış, haklarında hukuki bir işlem yapılmaksızın serbest bırakılmışlardır.
AİHM?nin Brogan ve diğerleri-İngiltere kararında (29 Kasım 1988, seri:A no:145-B, s. 33, § 62) da dile getirdiği üzere, 5 § 3. maddesinde belirlenen kesin sınırların ötesinde hatta terörle mücadelede kolektif amaçlı suçların önlenmesi amacında dahi ilgili kişinin yetkili bir hakim önüne çıkarılmadan gözaltında tutulma süresi dört gün altı saattir.
Mevcut haliyle başvuranların bir «hakim karşısına çıkarılmadan» altı ve on gün boyunca gözaltında tutulmaları kabul edilememektedir.
Bu nedenle, AİHS?nin 5 § 3. maddesi ihlal edilmiştir.
II. AİHS?NİN 41. MADDESİ?NİN UGULANMASI
A. Tazminat
Başvuranlar maruz kaldıkları maddi ve manevi zararlar için hiçbir talepte bulunmamakta bu konuda takdiri AİHM?ye bırakmaktadırlar.
AİHM, hakkaniyete uygun olarak başvuran Çelik?e 1.500 Euro, başvuran Yıldız?a 3.500 Euro manevi tazminat ödenmesini kararlaştırmıştır.
B. Masraf ve harcamalar
Başvuranlar AİHM nezdinde yapmış oldukları giderler için 6.957 Euro talep etmiş, bu yönde kanıtlayıcı hiçbir belgeyi sunmamışlardır.
Hükümet bu miktara karşı çıkmaktadır.
AİHM, mahkemeye sunulan unsurlar ışığında ve makul olarak, yapmış oldukları tüm masraf ve harcamalar için başvuranlara birlikte 500 Euro ödenmesine karar vermiştir.
C. Gecikme Faizi
AİHM, Avrupa Merkez Bankası?nın marjinal kredi kolaylıklarına uyguladığı faiz oranına 3 puanlık bir artışın ekleneceğini belirtmektedir.
BU GEREKÇELERE DAYALI OLARAK, MAHKEME, OYBİRLİĞİYLE,
1. Başvurunun kalan kısmının kabuledilebilir olduğuna;
2. AİHS?nin 5 §1. maddesinin ihlal edilmediğine;
3. AİHS?nin 5 § 3. maddesinin ihlal edildiğine;
4. a) AİHS?nin 44 § 2. maddesi gereğince kararın kesinleştiği tarihten itibaren üç ay içinde, ödeme tarihindeki döviz kuru üzerinden Y.T.L.?ye çevrilmek suretiyle Savunmacı Hükümetin;
i. manevi tazminat için başvuran Feridun Çelik?e 1.500 (bin beş yüz) ve başvuran Mehmet Salih Yıldız?a 3.500 (üç bin beş yüz) Euro;
ii. masraf ve harcamalar için başvuranlara birlikte 500 (beş yüz) Euro ödemesine ;
iii. belirtilen miktarların her türlü vergiden muaf tutulmasına;
b) Sözkonusu sürenin bittiği tarihten itibaren ve ödemenin yapılmasına kadar, Avrupa Merkez Bankasının o dönem için geçerli faizinin üç puan fazlasına eşit oranda basit faizin uygulanmasına;
5. Adil tazmine ilişkin diğer taleplerin reddine;
KARAR VERMİŞTİR.
İşbu karar Fransızca olarak hazırlanmış ve AİHM?nin iç tüzüğünün 77 §§ 2. ve 3. maddelerine uygun olarak 10 Kasım 2005 tarihinde yazıyla bildirilmiştir.
Mevcut karar ekinde AİHS?nin 45 § 2. ve İçtüzüğün 74 § 2. maddeleri uyarınca Yargıç R. Türmen?in mutabık görüşü yer almaktadır.
|
|
|
   |
|
|
|
|
| |
|
Üyelik işlemleri |
|
|
|
Hukuk Arama Motoru |
|
|
|
Hukuk
Anketi |
|
|
| Reklam
Alanı |
|
|
|