|
RUMELİ DEMİRYOLLARININ UMUR-U NAKLİYESİ HAKKINDA NİZAMNAME (OSMANLI KANUNU)
RUMELİ DEMİRYOLLARININ UMUR-U NAKLİYESİ HAKKINDA NİZAMNAME (OSMANLI KANUNU)
"KANUN NO" - "R.G.NO" - "YAYIM TARİHİ"
BİRİNCİ FASIL: YOLCU VE EŞYA VE EMVAT VE ARABA VE HAYVANAT NAKLİ
BİRİNCİ BAB: AHKAMI UMUMİYE
KUMPANYA MEMURLARININ VEZAİFİ
Madde 1 - Kumpanya memurları efradı ahaliye nezaket ve hürmet ve mülayemetle muamele etmeleri lazımeden bulunduğundan halk ile olan münasebetlerinde nezaketle muamele ettikten başka mekanetle hareket edip vazifei memuriyetleri dairesi dahilinde olarak mümkün mertebe efradı ahali hakkında hürmet ve riayet edeceklerdir. Kumpanya memur ve müstahdemleri umuru mevkülelerini meccanen ifa edip hiç bir kimseden hediye ve bahşiş kabul etmiyeceklerdir.
EFRADI AHALİNİN VEZAİFİ
Madde 2 - Efradı ahali kumpanyanın bir elbisei mahsusai resmiyeyi labis veyahut alameti farikayı hamil olan memur ve müstahdemleri tarafından olunan vesaya ve ihtarı kabul ve isgaya mecburdurlar.
MÜNAZAATIN SURETİ TESVİYESİ
Madde 3 - Efradı ahali ile kumpanya memurları beyninde bir güna niza vukubuldukta keyfiyet mevkiflerde olur ise mevkif müdürleri marifetile ve araba katarları harekette ise katarın başmemurları marifetile hasmufaslolunur.
ŞİKAYETLER
Madde 4 - Kumpanya veyahut memur ve müstahdemleri aleyhinde vaki olacak şikayetler efradı ahalinin şikayatı vakıasına mahsus olan bir vakitte tahrir olunur. Kumpanyanın memur ve müstahdemleri aleyhinde bunların büyük memurlarına şifahen beyan ve ifade olunabilir. İştika eden zatın isim ve mahalli ikametini havi olarak varit olan şikayetnamelerde ecvebei lazımenin itasına kumpanya mecburdur. Kumpanyanın memur ve müstahdemlerinden biri aleyhinde bir güna şikayet vaki oldukta baisi iştika olan memur hakkında müşteki tarafından malümatı kat'iyye ve sahiha verilmek lazımgelir.
MEVKİFLER İLE DEMİRYOLU DAHİLİNDE GEZMEK
Madde 5 - Demiryolu hizmetinde olmıyan kesanın evvela etrafı mesdud ve gayri mesdud olan demiryolu dairesi dahiline girmesi ve saniyen demiryolu arabalarının vakti hareketlerinin gayri zamanlarda mevkiflere duhul eylemesi ve salisen mevkiflerin umuma mahsus olmıyan mahallerinde durması veyahut gezmesi ve rabian oralara her ne olursa olsun bir şey vaz ve ilka etmesi ve hamisen o misillü mahallere beygir ve ağnam vesair hayvanat sokması ve sadisen demiryolu hizmetinde olmıyan araba veya makine dolaştırılması bilkülliye memnudur. Demiryolların umuru zabıtasına dair olan nizamname hükmünce mezuniyeti haiz olan zatlar birinci ve ikinci ve üçüncü fıkralarda münderiç memnuattan muaftırlar.
KUMPANYANIN UMURU NAKLİYEYİ TATİL ETMESİNİ MUCİB VUKUATI FEVKALADE VE ÜCURATI NAKLİYENİN SURETİ TEDİYESİ
Madde 6 - Bazı güna vukuatı fevkalade olduğu veyahut mani olur surette bazı halatı müsbire vukubulduğu veyahut vesait kifayet etmediği halde yolcu ve her nevi eşya ve emtianın nakli mecburi değildir. Kumpanya bakır veyahut mağşuş meskukat müstesna olmak üzere memaliki mahrusai şahanede nizamen mütedavül olan altın ve gümüş her nevi meskukatı kabul eder ve bu misillu meskukatı ne fiatla ahz ve kabul ettiğini dahi tayin edip mevkiflerde ilannameler ile işae eyler.
İKİNCİ BAB: YOLCULAR HAKKINDA AHKAMI MAHSUSA
UMURU NAKLİYEYE MAHSUS KATARLAR VE KATARLARIN VAKTI HAREKETLERİNİ MÜBEYYİN CETVEL
Madde 7 - Yolcu arabalarının vaktı hareketleri bilcümle mevkiflerde talik edilecek olan ilannamelerde beyan olunacaktır. Kumpanyanın mahsusen araba katarı çıkarmağa hakkı vardır. Araba katarlarının vaktı hareketleri mevkiflerde bulunan saatlere tevfikan tayin olunur.
ÜCURATI NAKLİYE
Madde 8 - Bilcümle mevkiflere talik olunan tarifenamelerde verilecek ücuratı nakliyenin miktarı beyan olunur.
YOLCULARIN BİLETLERİ
Madde 9 - Yolculara mahsus biletlerin verildiği mahal küçük mevkiflerde ise katarların vaktı hareketlerinden bir çeyrek saat evvel ve büyük mevkiflerde ise yarım saat evvel küşat olunur. Bir cihete doğru hareket eden iki katarın zamanı hareketleri arasında olan müddet yarım saatten az olur ise ikinci katar için verilecek biletler birinci katarın hareketinden sonra ita olunur. Bilcümle yolcular arabaların vaktı hareketinden beş dakika evvel biletlerini alıp hazır olmalıdırlar.
Yolcular biletlerini aldıkları vakit para bozdurmak için bilet odasının önünde çok tevakkuf etmemek üzere daima alacakları biletlerin akçesini götürüp ita edeceklerdir. Bilet alan yolcular biletlerinde muharrer olan sınıf arabalarında boş yer bulundukça oturmağa hakları olup o sınıf arabalarında hali yer olmadığı halde parası verilerek bilet istirdat olunur ve eğer o yolcu diğer sınıftan bir araba için bilet alır ise fazla ücret olveçhile tesviye olunmak lazımgelir. Gelen yolculara arabalarda mevcut mevkiler kifayet etmez ise en uzak mesafeye gitmek üzere biletleri olan yolcuların sairlerinden evvel boş mevkilere oturmağa hakları olur.
BİLETLERİN HÜKÜM VE İTİBARI - ÇOCUKLARIN ÜCURATI NAKLİYESİNİN TENZİLİ
Madde 10 - Biletlerde yolcuların hareket ettiği mevkif ile dahil olduğu mevkiflerin ismi ve rakip oldukları arabaların sınıfı muharrer olacaktır. Biletlerin mer'i ve müteber olmasına dair olan işaretler hini itasında üzerine vazolunur işbu işaretler gün ve ay ve katarın numarasından ibarettir. Yolcular kumpanya memurları tarafından kabul olunan bir sebebi mücbire mebni bulundukları araba ile maksut olan mevkife kadar gidemedikleri halde arabadan inip sonradan gelen katarlar ile gidebileceklerdir. Bu halde o misillü yolcular indikleri mevkifin müdürüne biletlerini ibraz edip mezkur biletin hüküm ve itibarı olduğunu üzerine işaret ettireceklerdir. Seyahatlerine bu veçhile fasıla veren yolcuların indikleri mevkiflerde ahmal ve eskallerini almağa hakları olmıyacaktır. Yedi yaşından aşağı olan çocuklar tenzil olunan fiat ücurat ile naklolunurlar bir çocuğun kaç yaşında olduğunda şüphe olunur ise hini tahkikate hazır bulunan en büyük memurun kararı kat'i ve makbul addolunur. Üç yaşından aşağı olan çocuklar refakatlerinde bulundukları kimselerin kucaklarında götürülmek şartile kendilerinden hiç bir ücret ahzolunmaz.
BİLETLERİN TEBDİLİ
Madde 11 - Herbir yolcu yukarı sınıf arabalarda boş mevki olmadığı halde elinde bulunan bileti yukarı sınıf mevkii biletine tebdil ettirmeğe mezun olub fakat farkı olan ücreti tediye ve ifa edecektir. Katarların vaktı hareketlerinden on dakika evvel bu veçehile biletlerin tebdili murat olunur ise kabul olunmaz. Yolcular katarın esnayi hareketinde yukarı sınıftan bir mevkie rakib olmak istedikleri halde almış oldukları bilete ilave olmak ve mecmuunun akçesi o mevkiin fiatine baliğ olmak üzere bir bilet daha alacaklardır. Yukarı sınıftan olarak alınmış olan bir biletin aşağı sınıftan bir bilete tebdili salifüzzikir dokuzuncu maddede muharrer hallerde caiz olub halatı mezburenin haricinde mümkün olamaz.
MEVKİLERİN TAKSİMİ
Madde 12 - Herbir yolcu almış olduğu bilet iktizasınca bir mevkii mahsusa kesbi istihkak eder ise de işbu mevki evvelce muayyen olmayıb evvelden işaret koyarak kendine mevki tayin ve tahsisi memnudur. Kumpanya memurları yolculara mevkiler göstermeğe mezun oldukları misillu olbabda yolcular tarafından bir güna taleb vukubuldukta olveçhile iktiza eden mevkileri tahsis etmeğe dahi mecburdurlar. Yalnızca seyahat eden kadınlar mümkün olduğu mertebe diğer kadınlar ile birlikde olmak üzere mahsus yer bulunub irkab olunacaklardır.
SIKINTI VEREN ADAMLARIN DEFİ
Madde 13 - Diğer yolculara sıkıntı ve rahatsızlığı mucib olan adamlar mahsusan bir bölme isticar etmedikçe arabalara kabul olunmıyacaklardır. Esbabı mezkureye mebni arabalara kabul olunmıyan yolcular araba derununda katetmiş oldukları mesafenin ücreti müstesna olmak üzere vermiş oldukları ücreti nakliyeyi tamamen istirdada hak ve salahiyetleri olacaktır. Bir yolcunun berveçhi muharrer diğer yolculara sıkıntı ve rahatsızlığı mucib olduğu esnayi tarikde sabit olur ise katarın ilk tevakkuf ettiği mevkifte o yolcu arabadan ihrac olunacaktır.
TEVAKKUFHANE VE YOLCU VE EŞYANIN İRSALİ VE BİLETLERİN MUAYENESİ
Madde 14 - Tevakkufhaneler katarların vaktı hareketinden laakal bir saat evvel umuma küşad olunacaktır. Yolcu ve eşya biletleri satılan mahaller dahi dokuzuncu maddede beyan olunan vakitlerde küşad olunacaktır. Yolcular tevakkufhaneler ile arabalara hini duhullerinde sorulduğu gibi hamil oldukları biletleri göstermeğe mecburdurlar. Yolcular esnayi tarikte maksud olan mevkife vasıl oluncıya kadar biletleri muhafaza etmeğe mecburdurlar. Bileti olmıyan veyahud elinde hükümsüz bilet olan yolcular arabalarda katetmiş oldukları mesafenin mukannen ücreti nakliyesini verdikten başka ücreti mezburenin iki misli raddesinde olmak üzere kendilerinden bir de cezayinakdi alınır. Olveçhile mugayiri nizam hal ve harekette bulunan bir yolcunun nereden arabalara rakip olduğu bir sureti sahihada bilinemediği halde alınması lazımgelen ücreti nakliye ile cezayinakdi katarın mebdei hareketinden itibaren bilhesap ahzolunur. Herhangi bir yolcu arabaya rakib olmazdan evvelce bilet alamadığını kondoktöre veyahud katarın başmemuruna kendiliğinden beyan ve ifade eder ise arabalarda hali mevki olduğu halde o misillü yolcu ücreti nakliyeden fazla olarak kendisinden mecidiye akçe beş kuruş alınarak kabul olunur. Herhangi bir yolcu yukarıda beyan olunan ücreti nakliye ve cezayinakdiyi derhal vermez ise arabalardan ihrac olunur.
ARABALARA DUHUL
Madde 15 - Yolcuların arabalara binmeleri ayrıca iki kere çan çalınarak ilan olunur.
GEÇ KALAN YOLCULAR
Madde 16 - Katarın hareket etmesi zımnında üçüncü defa çan çalındıktan sonra arabalara binmek bilkülliye memnudur. Herkim arabalara hareket eder iken binmek ister ise ve binecek olanlara muavenet eder ise demiryolların umuru zabıtasına dair olan nizamname ahkamına tevfikan hakkında mücazat tertib olunur. Herhangi bir yolcu arabaların hareketinde yetişemez ise vermiş olduğu ücreti nakliyeyi istirdada ve olbabda hiç bir tazminat ahzına hak ve salahiyeti yoktur.
VASATTAKİ MEVKİFLERDE ÇIKILMASI VE ARABA KAPILARININ KAPANIP AÇILMASI
Madde 17 - Araba katarları mevkife geldikte mevkifte beş dakikadan ziyade tevakkuf olunmak üzere geldiği halde mevkifin ismi ve müddeti tevakkuf nida ile yolculara ilan olunur. Katar tamamen tevakkuf ettikten sonra çıkacak olan yolcuların bulundukları arabaların çıkmağa mahsus olan kapıları açılır ve diğer arabaların kapıları derunündeki yolcular taleb etmedikçe açılmaz. Herhangi bir yolcu mevkiini işaret koymaksızın terkederek avdetinde mevkiine ahar bir kimse oturmuş bulunur ise hiç bir iddiaya hakkı olamaz.
İKİ MEVKİF BEYNİNDE FEVKALADE OLARAK TEVAKKUF
Madde 18 - Demiryolu arabaları mevkiflerin gayri yerde fevkalade olarak tevakkuf ettiği halde yolcular başmemurdan istihsali ruhsat ettikten sonra tarik üzerinde durmamak şartile arabalardan inip lokomotifin düdüğü bir defa çalındığı gibi arabalara girip mevkilerine kuud edeceklerdir. Mezkur düdük üç defa çalındıkta arabalar hareket edecektir. Düdüğün üçüncü defa çalınmasında mevkiine gelmiyen yolcular demiryolu arabalarına rakiben seyahat etmek istihkakından mahrum olurlar.
ARABALARIN ESNAYİ HAREKETİNDE ARABALARA DUHUL VE ONLARDAN HURUC HUSUSUNDA İTTİHAZI LAZIMGELEN TEDABİRİ İHTİYATİYE
Madde 19 - Katarın esnayi hareketinde arabalardan dışarı sarkmak ve kapıya dayanmak ve pikelerin üzerine çıkmak memnudur. Arabaların kapılarını açmak münhasıran kumpanya memurlarına ait vezaifden olduğundan yolcuların bizzat arabaların kapılarını açmaları memnu olduğu gibi katarlar tamamen tevakkuf etmemiş olduğu halde arabalara binmek veyahut onlardan inmek ve hatlar ile makinelere yaklaşmak ve mevkiflerde umumun hurucuna mahsus kapıların gayri yerlerden çıkmak bilkülliye memnudur.
ARABALARIN DERUNUNDA VUKUBULAN HASARAT
Madde 20 - Arabanın cam veyahut ebniyelerinin kırılmasından ve içerisinde vukubulan hasarat ve telvisattan dolayı itası lazımgelen tazminat mukarrer olan şeraite tevfikan kumpanya memurları marifetile ahzutahsil olunur.
ARABA KATARLARININ TEHİRİ VE SEYRÜSEFERİN İNKITAI
Madde 21 - Katarların hareketleri ile subu maksuda muvasalatlarında vukubulacak teahhurat kumpanya aleyhinde bir güna şikayet ve iddia dermiyanına baisi hak ve salahiyet olamayıp bir katar bir seferini icra etmediği veyahut seyrüseferi munkati olduğu halde yolcular yalnız vermiş oldukları ücreti nakliyenin gidilmemiş olan mesafe nisbetinde olan miktarını istirdattan başka hiç bir şey iddia edemiyeceklerdir.
KELPLER İLE TEHLİKELİ EŞYA VE TÜTÜN İÇENLER
Madde 22 - Yolculara mahsus arabalara kelp ve sair hayvanat irkabı memnu olup ancak kucakta götürülen ve diğer yolcular tarafından bir güna iştikaya sebeb olmıyan küçük köpekler bundan müstesnadır. Hangi sınıftan olur ise demiryolun bilcümle arabalarında tütün içmek caizdir. Fakat birinci sınıf arabalarda tütün içmek bir bölme içinde bulunan yolcuların muvafakatine menut olup eğer araba katarlarında tütün içenlere mahsus bölmeler var ise diğer bölmelerde tütün içmek caiz değildir. Her bir katarın ikinci sınıf arabalarında adeta tütün içmiyenler için mahsusan kupalar tahsis olunur. Yolcuların beraberlerinde ağırlık namile kabili iştial mevad ve zarar ve hasarı mucib mayiat veyahut eşyayi saire nakletmeleri memnudur. İşbu memnuiyet bahusus dolu tüfek ve barut ve kabili iştial ecza ve sair bu misillü mevaddı mühlike hakkında dahi caridir. Demiryolu memurları bu babda itminan hasıl etmek üzere tetkikatı lazıme icrasına mezundurlar. İşbu kaide hilafına olarak vukubulacak her güna halühareketten terettüb eden bilcümle zarar ve ziyanı tazmin etmeğe o misillü halühareketin failleri mecbur olacakları misillü bermucibi kanun cezayinakdi dahi ita edeceklerdir. Demiryolu arabalarında tüfenk bulunur ise bunların boruları yukarı olmak üzere amudi surette bulundurulmak lazımgelir.
YOLSUZ HAREKETTE VEYAHUT SARHOŞ OLAN YOLCULAR
Madde 23 - Herhangi bir yolcu demiryolu arabaları dahilinde cari olan evamir ve nizamata ve memurlar tarafından edilen tenbihata veyahut usul ve kaideye mugayir halüharekette bulunur ise arabadan dışarı tardolunacak ve o misillü yolcunun kendisinden alınmış olan ücreti istirdada hak ve salahiyeti olamıyacaktır. Sarhoşluk halinde bulunanların arabalara ve tavakkufhanelere girmeleri memnudur bu misillü kimesneler görülmeksizin araba ve tavakkufhanelere girmiş olur ise derhal dışarı çıkarılır ve bunlar arabaların esnayi hareketinde veyahut ağırlıkları demiryolu defatirine kaydüterkim olunduktan sonra ihraç olunurlar ise eşyalarını subu maksuda vasil olmazdan evvel istirdat etmeğe kat'an hak ve salahiyetleri olmıyacaktır.
İKİNCİ FASIL: AĞIRLIK BEYANINDADIR
AĞIRLIK TABİRİNİN TEFSİR VE İZAHI
Madde 24 - Her türlü eşya ve paket ve boğça ve gecelik elbise ve yolcuların esnayi seyrüseferde muhtaç oldukları kaffei eşyaya ağırlık tabir olunur. Büyük sandık ve fıçı ve zikrolunan sınıf dahilinde olmıyan her türlü emval ve eşyayi ticariye ve her türlü levazımatı saire müstesna olarak bazı şerait ile kabul olunabilir. Sür'ati hafife ile giden arabalara kabul olunmıyan eşya ağırlık namile yolculara mahsus olan arabalara dahi kabul olunmaz.
İSTİF VE ESKİ MARKALAR
Madde 25 - Layikile ve kavice çuvala istif edilmediği tahakkuk eden bilcümle eşya denkleri reddolunur. Denklerin irsal kılındığına dair üzerine demiryol vasıtasile veyahut diğer suretle vaz kılınmış olan eski markaların kaldırılması lazım gelir. Bu ihtiyata riayet olunmayıpta o misillü eşya savbı maksudun gayri yere gidecek olursa bundan dolayı zuhura gelecek zarar ve hasardan kumpanya mesul değildir.
YOLCULARIN MÜSTASHİBİ OLAN EŞYA
Madde 26 - Herhangi bir yolcu almış olduğu bileti araba katarlarının vaktı hareketinden nihayet onbeş dakika evvel getirip ibraz ederek müstashibi olan eşyayı demiryolun kayit odasına kayit ve ibraz ettirmez ise o katar arabasile eşya naklolunamaz. Hatta talep ve iddia edemez eşya denkleri kaydolunmıyarak bir sureti istisnaiyede ve ileride kaydolunmak üzere gönderilirse bu misillü eşya kaydolunacağı vakte kadar kabul olunmamış eşya gibi addolunur ve ücreti nakliyesi dahi muamelei kaydiyesinin hini icrasında tediye kılınır.
YOLCULARIN GÖTÜRDÜKLERİ EŞYA
Madde 27 - Yolcular gümrük ve sair nizamata tevfiki hareket etmek şartile hacmen küçük olup diğer yolcuların rahatsızlığını mucip olmıyan eşyayı arabalarda yanlarına alabileceklerdir. Bu misillü eşya demiryolu defatirine kaydolunmayıp muhafaza ve nezareti munhasıran yolculara aittir.
EŞYA PUSULASI VE EŞYANIN TESLİMİ
Madde 28 - Yolcular eşyalarını kumpanyaya teslim ettiklerinde bir pusula alacaklardır. Yolcular eşyalarını kaydettirdikleri vakit hamil oldukları mevki biletini irae etmeğe mecburdurlar kumpanya demiryol katarlarile naklolunan eşyayı vermiş olduğu pusulayı istirdat ederek teslim eder kumpanya eşyanın kendine teslim olunduğuna dair pusulayı hamil olan zatın o eşya kendi malı olup olmadığını tahkike mecbur değildir. Kumpanya eşya pusulasını aldığı gibi o pusulada münderiç eşyadan mesul değildir. Eşyanın sahibleri yedlerinde mevcut pusulada münderiç eşyayı savbı maksuda geldikte herhangi araba katarında bulunmak üzere kaydolunmuş ise o katarın vusulünden sonra talep etmeğe hak ve salahiyetleri olur eşya arabalarından tenzil ve mahalli mahsusuna vaz ve tertib olunarak bunun için iktiza eden vaktu zaman mürur ettikten sonra mahalli mahsusunda eshabına teslim olunacaktır. Araba katarlarının savbı maksuda vusulünden sonra sahibi tarafından taleb olunmıyan eşyadan tarifesi mucibince mağaza resmi alınacaktır. Hiç bir yolcu eşya pusulasını ibraz etmediği halde hakkı tasarrufunu isbat etmedikçe eşyasını alamaz ve hakkı tasarrufunu isbat ettikte eşyasını ahzeyledikten sonra usulü veçhile makbuz senedi ita eder ve kumpanya ahval ve mevakie göre bu bapta kefil dahi talep edebilir.
KUMPANYANIN MESULİYETİ
Madde 29 - Kumpanya eşyayı kabul ile pusulasını verdiği tarihden pusulayı alıp eşyayı sahibine teslim ettiği vakte kadar ikinci fasılda emtia ve eşyaya dair münderic ahkam ve şerait ve atiyüzzikir şeraiti mahsusaya tevfikan o eşyanın zayiatından mes'ul olacaktır. Evvela eşyaca bir güna sakatlık olur ise sağlam olan miktarı tenzil olunarak sakatlanmış olan kısmı tazmin edilecektir. Saniyen eşya sigorta edilmiş ise zayiatı veyahut sakatlanmış olan kısmı için verilecek tazminat hiç bir halde kilogram başına kırk kuruştan ziyade olmıyacaktır. Salisen eşya miktarı on numaralı tarifede tayin ve beyan kılınmış olan ziyade kıymet üzerine bir sureti mahsusada sigorta ettirildiği takdirde olbapta vukubulan sakatlık veyahut zayiatın kıymeti hakkiyesine tekabül etmek şartile verilecek tazminat beyan olunan kıymetin mikdarına kadar iblağ olunabilecektir. Eşya için beyan olunan ziyade kıymet arabaların hareket ettiği mevkiin eşya memuru tarafından pusulaya dercolunmak lazımgelir. Rabian demiryolu arabalarının vusulünde yirmi dört saate kadar sahibi tarafından alınmıyan eşyadan müddeti mezkure inkızasında kumpanya mes'ul olamaz. Bir yolcu eşyasını savbı maksuda vusulünde isteyipte kumpanya tarafından verilmez ise işbu eşyayı hangi gün ve saatte talep eylediğini mübeyyin muvasalat mevkii kaleminden bir sened alacaktır. Kaydolunmamış olan yolcuların arabalarda kendi yanlarında hıfzettikleri eşyanın zayiat ve telefatından kumpanya mes'ul değildir
EŞYANIN ZAYİ OLMASI
Madde 30 - Sahibine hini tesliminde noksan olan eşya denklerine araba katarının vürudünden sekiz gün geçmedikçe zayi olmuş nazarile bakılamaz. Sekiz gün mürurundan sonra eşyanın sahibi olan yolcu işbu nizamnamenin yirmi dokuzuncu maddesi hükmünce verilmesi lazım gelen tazminatı talep ve iddia etmeğe istihkakı olacak ve bundan başka hiç bir iddiada bulunamıyacaktır. Eşyası zayi olan yolcu eşyasının bulunduğunu haber aldığı tarihten dört haftaya kadar fazla bir güna ücreti nakliye verilmiyerek mahalline meccanen naklolunmak üzere almış olduğu tazminat akçesini iade edip eşyasını ahzüistirdat edeceği şartını tazminatı aldığı vakit dermeyan edebilecek ve eğer o adam talep edecek olur ise bu şart bir senet derununa yazılarak mal sahibine verilecektir.
EMANETCİ
Madde 31 - Kumpanya tarafından emanetciler bulunacak olan mevkiflerde yolcular eşyalarını eşya odasına teslim için mezkur emanetcilere müracaat edecekleri misillü eşyaların matlub olan mevkife vasıl olarak kumpanya tarafından teslim olundukta dahi o mevkifte memur bulunan emanetcileri kullanacaklardır. Kumpanya işbu emanetcilerin umur ve hidematından kat'an mes'ul değildir. Mezkur emanetcilerin iktizayi halde bir alameti farıkaları olub ellerinde kumpanya tarafından bir kıt'a ruhsatname ile alacakları ücuratın mikdarını havi bir kıt'a tarifename dahi mevcud bulunacaktır. Zikrolunan emanetçiler kendilerinden taleb olundukta tarifnameleri ile ruhsatnamelerini göstermeğe mecburdurlar.
GAİB OLAN EŞYA
Madde 32 - Demiryolunun hududu dahilinde veyahut arabaları içerisinde bulunup da kumpanyaya teslim olunan eşya ve emval laakal bir sene alihaliha hıfzolunacaktır. Bu müddet güzeran ettikde eshabının işbu eşya ve emval üzerinde hukuku tasarrufiyesi kalmıyacağından kimesne tarafından taleb ve iddia olunamıyacaktır. Gaib olubda sonradan bulunmuş olan eşyadan bozulmağa müstaid olanları mümkün olduğu mertebe bedeli layıkile füruht olunub esmanı hasılası zikrolunan bir sene müddet inkızasına kadar sahibi vürudunda verilmek üzere hıfzolunacaktır.
NAKLİ EMAVAT BEYANINDADIR - ŞERAİTİ NAKLİYE
Madde 33 - Emvat mutlaka seyriseri ile naklolunub daima cenazenin yanında sefer olunacak mesafe için bir kıt'a bileti hamil bir zat bulunacaktır. Emval naaşları üzeri mestur emtia arabalarile naklolunacağından olveçhile bir araba isticar olunması lazımgelir. Mevtanın naaşı layıki veçhile kapatılmış bir sanduka derununda mevzu olacaktır. Bunların ücuratı nakliyesi arabaların vakti hareketinden evvelce ahzüistifa olunacaktır. Naklettiren zat hükümeti mahalliye tarafından bir ilmühaber ibraz etmedikce hiç bir cenaze demiryolu arabalarına kabul olunmıyacaktır.
ARABALAR İLE EDEVATI MÜTEHARRİKENİN NAKLİ BEYANINDADIR - BUNLARIN SURETİ KABUL VE NAKLİ
Madde 34 - Araba ve edevatı müteharrike yalnız kumpanya tarafından irae ve tayin olunan mevkiflerde alınacağı gibi mücerred kumpanya tarafından tayin olunan mevkiflere irsal olunmak üzere kabul olunur. Böyle araba ve edevatı müteharrike naklolunacağı araba katarının zamanı hareketinden iki saat evvel kumpanyaya bildirilmek ve naklolunacak araba ve edevatı müteharrike dahi katarın hareketinden nihayet bir saat evvel mevkife irsal ve teslim olunmak lazımgelir. Berveçhi muharrer araba ve edevatı müteharrike nakil ve irsali arzusunda bulunan zat demiryol hattının vasatında bulunan mevkiflerin birinden nakletmek ister ise keyfiyeti demiryolu arabalarının mebdei hareketi olan mevkife yirmi dört saat evvelce beyan ve iş'ar edecektir. Kumpanya işbu eskali seyriseri ile hareket eden mahsus katarlar vasıtasile nakletmeğe mecbur değildir. Naklolunacak her bir arabanın yanında bir adam bulunub işbu adam seyrisefer edeceği mesafe için bir bilet ahzedecektir.
ARABALARIN SAVBI MAKSUDA VUSULÜNDE TESLİMİ
Madde 35 - Arabalar ile edevatı müteharrike mahalli maksuda vasıl oldukta verilmiş olan makbuz senedleri alınıb bunlar mürselünileyhe teslim olunacaktır. İşbu arabalar ile edevatı müteharrikeyi katarların vusulünden sonra iki saate kadar eshabı gelib alacaklardır. Meğerki katarlar akşam üzeri alafranga saat altı raddelerinde gelmiş ola. Bu halde zikrolunan iki saat müddet ferdası günü sabahleyin saat altı raddelerinden itibaren cari olacaktır. Bu müddet güzeran edibde sahibleri tarafından alınmıyan arabalar ile edevatı muteharrike için yedi numaralı tarifename mucibince saat başına muayyen olmak üzere mağaza ücreti ahzutahsiline kumpanyanın hak ve salahiyeti olacaktır.
YOLCULARIN KENDİ ARABALARINDA OLARAK NAKLOLUNAN EŞYALARI
Madde 36 - Naklolunan arabaların yanlarında bulunan kimesneler rüsumat nızamatına tebaiyyet etmek kaydüşartile elli kilograma kadar eşyalarını mezkur arabalar derununa koyabileceklerdir. Elli kilogramdan ziyade olan eşyadan seyrihafif ile giden ikinci sınıf arabalara mahsus olan ücuratı nakliye alınacaktır.
KUMPANYANIN MES’ULİYETİ
Madde 37 - Demiryolu vasıtasile naklolunan araba ve edevatı müteharrike hakkında kumpanyanın vaki olan mes'uliyeti emtia ve eşyanın nakline dair olub bu nevi eskale dahi şümulü olan şerait dahilinde olarak caridir. Yanında bulunan adam tarafından menolunması mümkün olan bir hadiseden dolayı işbu arabalar ile edevatı müteharrikeye isabet edecek zarar ve hasardan kumpanya mes'ul değildir.
Bir güna zayiat ve sakatlık vukuunda verilecek tazminat eşyanın kıymeti hakikiyesini ve mürsil tarafından beyan ve ihbar olunan mikdarı vechen minelvücuh tecavüz etmiyecektir. Yalnız arabanın kıymeti beyan olunub bunun içerisinde bulunan eşya ihbarı kıymet maddesine dahil değildir. Naklolunan arabaların içerisinde bulunan eşyaca bir güna zarar ve hasar vukubuldukta bundan kumpanya mes'ul değildir.Kumpanya yalnız kendisinin eseri kusur ve hatası olduğu delaili kaviye ile sabit olan zarar ve hasardan mes'ul olur. Zayi olan veyahud sakatlanmış bulunan arabanın kıymeti bin kuruşu tecavüz ettiği halde bunun için mahsus olan sigorta resmi on numaralı tarife mucibince verilmedikçe ve resmi mezkurun tediye ve ifa olunduğu irsal pusulasına dercedilmedikce o misillü arabalar için verilecek tazminat hiç bir halde bin kuruştan ziyade olmıyacaktır.
HAYVANIN KABULÜ VE DEMİRYOLU ARABALARINA TAHMİL VE TENZİLİ VE HASTA VE GAYRİ MUNİS HAYVANATIN ADEMİ KABULÜ - CANLI HAYVANAT
Madde 38 - Canlı hayvanat yalnız kumpanya tarafından tahsis ve tayin olunan mevkiflere alınacağı gibi mücerred kumpanya tarafından tahsis ve tayin olunan mevkiflere irsal kılınmak üzere kabul olunur. İşbu hayvanatın demiryolu arabalarına tahmil ve oralarda tenzili mürsil ile mürselünileyh olanlara aid olub bu zatlar iktiza eden bağ ve ipleri tedarik ile matlup olan emniyet hasıl olacak derecede bu hayvanatı bağlamağa mecburdurlar. Hastalıklı olan ve tab illeti müstevliyesi olan mahalden gelen hayvanat demiryolu arabalarile naklolunamazlar. Kumpanya vahşi hayvanat nakline mecbur değildir. Kumpanyanın naklolunacak hayvanatın yanlarında bir adam bulunmasını taleb etmeğe hakkı olub bu adamlar sürülerin bulunduğu vagonlarda hazır olarak bunlara nezaret edeceklerdir. Lakin mevkif memurları tarafından olunan muvafakat üzerine bu babda istisna caiz olabilir. Fakat şukadar varki kalilülcürm olan hayvanatın ve bahusus layiki veçhile kapalı ve içerisi havalı ve vasi kafesler içinde bulunan tuyurun sahibleri yanında bulunması mecburi değildir.
KÖPEKLER
Madde 39 - Köpekler mahsus sandıklar içinde olarak naklolunur. Bunlar mutlaka azimet mevkifinde demiryol arabalarına vaz olundukta ücreti tediye olunarak mürsiline bir kıt'a ilmühaber verilerek nakil ve isbal edilir ve muvasalat mevkiflerine vasıl olundukta azimet mevkifinde kumpanya tarafından verilmiş olan ilmühaber ahz ve istirdat olunarak köpekler sahibine teslim olunur. Kumpanya savbı maksuda vusulde talep olunmıyan köpekleri muhafaza etmeğe mecbur değildir. İşbu ahkam ve şerait yolcuların yanlarında bulunan ve yolcu araba katarlarında naklolunan köpekler hakkında olup bu sınıf dahilinde olmıyan köpekler otuz sekizinci ve kırk birinci maddelerde münderic ahkam ve şeraite tevfikan naklolunur.
BEYGİR
Madde 40 - Beygir naklolunabilecek olan araba katarlarını tertip ve beygirlerden bir katara nekadar tahmil edilebileceğini tayin etmek maddeleri kumpanyaya aittir. Beygirler katarların vakti hareketinden nihayet bir saat evvel azimet mevkifinde bulunmak lazımgelir. Beygirler gece veyahut sabahleyin alafranga saat yedi raddelerinde hareket edecek olan katarlar vasıtasile naklolunması murat olunur ise keyfiyet mürsili tarafından mebdei hareket olan mevkife akşam üzeri saat sekizden evvelce haber verilmek lazımgelir.
Vasatta bulunan mevkiflerden beygir irsal edecek olanlar evvelce mevkif memurları ile kararlaştırmadıkça beygirlerini murad ettikleri vakitte irsal edemezler. Bu veçhile naklolunan beygirler mahalline vardıkta sahiplerinden ilmühaberleri ahz ve istirdat olunarak teslim olunur ve bunların mevkife vusulünden nihayet bir saat sonra sahipleri tarafından alınması lazım gelir. Zikrolunan bir saat müddet münkaziye olubda sahibleri tarafından alınmaz ise mezkur beygirler açıkta bulunsa bile bunlardan fazla olarak bir ücret ahz ve tahsiline kumpanya mezundur beygirler azimet mevkifinde ücretleri tediye olunarak nakolunurlar.
AĞNAM VE HAYVANATI SAİRE
Madde 41 - Her nevi ağnam ve hayvanat naklolabilecek katarları ve birden kabul olunabilecek ağnam ve hayvanatın mikdarını tayin etmek kumpanyaya aittir ağnam ve hayvanatın ayrı ayrı nakli boş mahal bulunmasına mütevakkıf olup evvelden temin olunamaz. Her nevi ağnam ve hayvanatı saire azimet mevkifinde ücreti naktiyesi tediye olunarak naklolunur ve katarın azimetinden nihayet iki saat evvel mevkife isal edilmek lazımgelir.
Eğer ağnam ve sair bu misillü hayvanat gece veyahud sabahleyin alafranga saat yediden evvel hareket eden katar ile gönderilmek murad olunursa keyfiyet akşam üzeri saat sekize kadar kumpanyaya ihbar olunmak lazım gelir.
Hayvanatı mezkure mahalli maksuda vasıl oldukda ilmühaberleri ahz ve istirdat olunarak teslim olunur. Ağnamın mevkiflerde arabalardan tenzili ve sahibi tarafından kaldırılması katarın mevkife vusulünden nihayet iki saate kadar icra olunmak iktiza eder. Bu müddet güzeran edipte kaldırılmıyan hayvanat mevkifin hududu dahilinde bulunması caiz olursa sekiz numaralı tarifenamenin ahkamı mucibince o makule hayvanattan ilave olarak ücret ahzolunur.
MESULİYET
Madde 42 - Kumpanya seyrihafif hakkında olan faslın hayvanat nakline dair olan ahkam ve şeraiti dahilinde olarak köpek ve beygir ve sair hayvanatın zayi ve mecruh olmalarından mes'ul olacaktır.
Fakat umuru nakliyenin tehlikesinden dolayı hayvanat hakkında terettüb eden zarar ve hasardan kumpanya mes'ul değildir. Yanında bulunanlar hayvanat taraflarından telef ve cerhedilen veyahud birbirlerini telef veyahud cerheden ve arabalara tahmil ve arabalardan tenzil ve araba ile nakledilir veyahud mevkifte muhafaza olunur iken düşen veyahud boğulan ve kaçan hayvanat için sahiplerine hiç bir tazminat ita olunmıyacaktır.
Vukuu çobanlarına aid bazı esbaptan dolayı zuhura gelecek zarar ve ziyandan dahi kumpanya mes'ul değildir. Umuru nakliye için müstamel olan edevatta sakatlık vukuundan neş'et edib kumpanyanın mes'ul olduğu zarar ve hasarat müstesna olmak üzere ağnam ve hayvanatı sairenin esnayi naklinde ademi dikkat ve nezaretten ve tedabiri lazıme ittihaz olunmamasından veyahud edevat bulunmamasından dolayı vukubulacak her güna zarar ve hasar hiç bir veçhile kumpanyanın uhdei zimmetine terettüb etmiyen zarar ve hasardan madud olur. İşbu hayvanat sigorta edilmemiş olur ise kumpanyanın derecei mes'uliyeti beygir için bin ve semiz sığır için sekiz yüz ve zayıf sığır için altı yüz ve dana için iki yüz elli ve semiz hınzır için üç yüz ve zayıf hınzır için yüz yetmiş beş ve dişi koyun ve keçi ve koyun ve kuzu ve hınzır yavrusu için seksener ve köpek için yüz kuruş ve katır ve merkeb için altı yüz ve bunlar arasında zikrolunmıyan hayvanatın her kilogramı için yüz altmış kuruş tazmin verilir.
Mezkur hayvanatın kıymetleri zikrolunan miktarlardan ziyade olduğu beyan olunur ise o misillü hayvanattan sureti mahsusada sigorta namile bir ücreti munzama ahzine kumpanya mezundur.
TESLİMİN MÜDDETİ
Madde 43 - Hayvanat yolcu arabaları veyahud muhtelid katarlar ve emtia katarlarından hangileri ile naklolunacak olur ise işbu eskalin mevkife bilvürud nekadar müddet zarfında teslim olunması maddesi seyriseri ve seyrihafif için muayyen olan tedabire mukabil gelecek surette ve işbu nizamnamede münderiç ahkam ve şeraite tevfikan tayin olunacaktır. Hayvanat savbı maksuda vasıl oldukta mürselünileyh olan kimesne yolcu arabaları ile naklolunan beygir ve köpekleri işbu nizamnamenin 28 inci maddesinde ağırlıkları hakkında muayyen olan müddet zarfında gelip taleb etmeğe hak ve salahiyeti olacaktır.
İKİNCİ BAB
BİRİNCİ FASIL
EMTİA VE EŞYA
Madde 1 - Seyrihafif ile naklolunacak emtia ve eşya kumpanya tarafından bu misillü eşyanın kabulü için hangi mevkifler tayin olunmuş ise oralarda kabul olunur ve ihracı için dahi hangi mevkifler tahsis edilmiş ise oralara ihraç kılınır.
EMTİA VE EŞYANIN KABULÜ
Madde 2 - Naklolunmak üzere mevkife götürülen emtianın zayi olmaması veya bozulmaması için denklere vaz'ı lüzumu kumpanya memurları tarafından hissolunur ve bu misillü emtianın denklere asla veyahud layikile bastırılmadığı tahakkuk eder ise ahzükabulüne kumpanya mecbur olmıyacaktır.
Bu halde bulunan kaffei eşya bir sureti istisnaiyede olmak ve hatar ve hasarı ve mürsil ve mürselünileyhe raci bulunmak üzere demiryol arabalarına kabul olunub şukadar ki eşyanın asla veyahud layiki veçhile denge bastırılmamış olduğuna dair hamule senedine şerh verilerek zirine mürsil tarafından vazıimza edilecektir
Kumpanya münasib göreceği şekil ve heyette olmak üzere buna dair mürsilden bir senedi mahsus alacaktır.
KATARLARA KABUL OLUNMIYAN VE KABULÜ BAZI ŞERAİTE MENUT OLAN EŞYA
Madde 3 - Evvela şekil ve hacım ve sikletine ve daha sair cihatına nazaran demiryol katarları ile nakli kabil olmıyan her türlü emtia ve eşya demiryol arabalarına kabul olunamaz. Hangi eşya bu sınıfta dahil idiğinin tayini kumpanya memurlarına aittir. Saniyen ikinci faslın altıncı maddesinde münderic mevad müstesna olmak üzere barut ve kolomenbik duriye darjan tabir olunan eczayi sehlüliştial ve dolu tüfekler (papyepro) denilen müştail bir nevi kağıt ve kapsol ve sanayii nariye ve pamuk barutu ve fitil (vetirugliserin) ve asidbikrik ve natron fon dinamit ve içi barutlu kapsül ve bilcümle fosforu havi terkibat misillü ateş almağa ve patlamağa müstaid kaffei mevad ve ecza demiryol arabalarına kabul olunamaz.
İKİNCİ FASIL
NAKLİYE KONTRATOSU
Madde 4 - Nakliye kontratosu usul ve nizamına tevfikan tanzim kılınmış olan hamule senedinin mürsil tarafından ibraz olunmasından ve kabul olunduğunu musaddak kumpanya namına olarak azimet mevkifinin damgası vazedilmekten ibarettir.
Hamule senedinde münderic eşya kamilen kumpanyaya teslim olunduktan sonra kaydiye kaleminin damgası dahi mezkur hamule senedine vazolunacaktır. Hamule senedine kaydiye kalemi tarafından damga vuruldukta o senedin natık olduğu emtia ve eşya kumpanyaya teslim olunmuş addolunur.
HAMULE SENEDİ
Madde 5 - Bilcümle emtia ve eşyanın bir nümunesi kumpanya tarafından tebettirilerek üzerine damga vazolunmuş olan bir kıt'a hamule senedile beraber irsal olunur.
Hamule senedatı hakkında tedabiri atiyenin ittihazı iktiza eder. Tahmil ve tenzili mürsil ve mürselünileyhe ait olan emtia ve eşya ile hini irsalinde rüsumat memuru tarafından muayene olunması lazım olan eşya için mahsus hamule senetleri tertib olunub bunlara zikrolunan emtiadan gayri şey ithal olunmaması ve saniyen 4 üncü maddede beyan olunan damganın hamule senedine vazı mürselünileyh ile kumpanya beyninde bir mukavele vaki olduğunu müsbet addolunması lazım gelir.
Mürsil ve mürselünileyhleri tarafından bilfiil tahmil ve tenzil olunacak olan emtia ve eşyanın miktar ve sikleti tarifenameler veyahud mukavelatı mahsusa iktizasınca hamule senedine gerek yazılsın ve gerek yazılmasın kumpanya hakkında dava vukubuldukta bir senedi makbule addolunamaz. Eşya kalemine girib damga vurulmasını taleb etmeğe mürsil olan zatın hak ve salahiyeti vardır. Emtia ve eşyanın kumpanyaya teslimi tarihine yalnız mezkur damga senedi kavi addolunur.
İşbu nizamnamenin ahkamı mündericesine mugayir suretle şeraiti havi olan bilcümle hamule senetleri reddolunur ve mevkiflere teslim olunmazdan evvel sair bir suretle naklettirilen eşyanın hamule senetleri balada tarif olunan hamule senedine leffedilerek kumpanyaya teslim edildiği halde kumpanya demiryolu nizamnamesinin haricinde tanzim olunmuş olan bu misillü hamule senetlerini reddeder.
Salisen hamule senetlerinde mahallin ismi ve eşyanın nereden geldiği ve tarihi muharrer olmak lazımgelir. Emtia ve eşyanın ve hararların marka ve adedi ile içerisinde ne cins mal olduğu malın harar ve denk ile beraber ne kadar ağırlıkta bulunduğu ve ne yolda istif ettirilmiş olduğu hamule senetlerinde tasrih edilir.
Vezni caiz olmıyan emtia ve eşya usul ve nızamı veçhile hamule senedine gayet açık tahrir olunur. Hamule senetlerine mürselünileyhin ismi ve şöhret ve mahalli ikameti ve malın hangi mahalle gideceği yazılıp zirine mürsil tarafından vazıimza olunur. Bu imzanın ya el ile veyahut tabı damga ve saire ile icra olunması lazım gelir.
Harar ve denklerin üzerinde okunur suretle menkuş olan marka ve numaralar hamule senetlerine dahi aynen yazılır.
Rabian mürsil göndereceği emtianın cins ve nevi ve miktarını sahih suretle beyan ve ifade edip bunları yanlış söğler veyahut olbabta irtikabı kizb eyler veya ifade ve beyanı kafi olmaz ve sarahatce noksan bulunur ise bu hallerden terettüb eden netayic kendisine raci olur.
Harar ve denklerin içerisinde mevcud ve eşyanın hamulesinden de muharrer şerh ve izahata muvafık olub olmadığını tahkik için denk ve hararları mürsil ve mürselünileyhe ve anların vekilleri veyahud iki er şahid hazır olduğu halde muayene ve tedkik etmeğe kumpanyanın hakkı ve salahiyeti olacaktır.
Eğer denk ve hararlarda bulunan emtia ve eşyanın miktarı vezni ve cinsi hamule senedinde münderic izahata tevafuk etmez ise o misillü eşyadan fazla olarak iktıza eden ücreti nakliye alındıktan başka yüz kuruş cezayinakdi dahi alınır.
Hamisen mürsil emtia ve eşyanın irsal olunmak üzere kumpanyaya teslim olunduğunu natık bir sened taleb edebilir.
Sadisen emtia ve eşyanın müfredatını havi olarak kumpanya tarafından pusula verilmez.
Sabian demiryolu olmıyan mahalde veyahut emtia ve eşya nakli için küşad olunmamış olan mevkiflere irsal kılınan emtia ve eşyaya gelince işbu eşyanın savbı maksuda isali için mürsil olan zatin hangi mevkifde bunları alacağı hamule senedine tahrir ve işaret etmeğe mürsil mecburdur.
Saminen hamule senetleri kumpanya tarafından tertib ettirilmiş olan nümuneye muvafık olmak lazım geldiğinden bilcümle demiryolu mevkiflerinde tarifede münderic fiat veçhile hamule senetleri satılır.
GÜMRÜK RÜSUMATINA DAİR AHKAM VE ŞERAİT
Madde 6 - Mürsil rüsumat memurları tarafından taleb olunan evrak ve ilmühaberleri hamule senedine rapt ve ilave etmeğe mecburdur. İşbu evrak ve ilmühaberlerin hamule senetlerine kaydütahrir olunması lazım olub bu bapta noksan olur veyahut mevcud evrak kafi olmaz ise bundan terettüb eden mes'uliyeti kumpanya kat'an deruhde etmiyeceği misillu hamule senedinde muharrer olmıyan evrak ve senedattan dahi mes'ul olmıyacaktır.
ÜCURATI NAKLİYENİN SURETİ İSTİFASI
Madde 7 - Ahzüistifası lazım gelen ücuratı nakliye kumpanyanın tarifenamelerinde muayyen ve muharrer olduğundan ücuratı nakliye ile tarifenamelerde münderic ücuratı müteferrüadan başka hiç bir akçe ahzütahsil olunmıyacaktır. Emtia ve eşyanın duhul ve hurucu ve transit suretle ve berren tekrar irsali için rüsumat itası ve denklerinin tamiri için akçe sarfı gibi kumpanya tarafından ledelhace edilmesi mümkün olan masarif sahibleri tarafından tediye olunacaktır.
Eğer kumpanya emtia ve eşya sahibinin mahalli ikametinden ve mağazalarından veyahut gemilerinden alıb katarlarile nakletmeği ve yine mürsilin mahalli ikametine ve mağaza veyahut gemilere götürüb teslim eylemeği taahhüt eder ise bunun masarifi dahi kumpanyaya tediye olunacaktır. Tarifenamelerde tonilato esas ittihaz olunmuş olduğundan ve beher vagonun mütehammil olacağı mikdarı tonilato muayyen bulunduğundan eşya ve emtianın ahkamına göre kıt'ası veya hacmi itibar olunarak kıt'ası veya hacmi üzerine ücreti ahzolunacakdır. Emtia ve eşyanın ne kadar tonilato sikletinde olduğu ya veznolunarak veyahut kumpanya tarafından tayin kılınmış olan eskal esas ittihaz edilerek hesab olunur.
Adi hararlardan ibaret olan irsalatın mikdarı sikleti daima katarların hareketinden evvel tahkik olunur. Tonilatosunun küsuratı gayri münkasimesi addolunan mikdarların ücuratı tarifenamede tayin kılınmıştır.
Mürsil olan zatın emtia ve eşyasının vezni muayene olunur iken hazır bulunmağa hak ve salahiyeti vardır.
Bir mürsil emtia ve eşyasının kendi huzurunda veyahut vekili hazır olduğu halde veznedilmesini taleb ettiği halde tarifenamede münderic olan kantar parasını mürsilden ahz ve tahsile kumpanyanın hak ve salahiyeti olacaktır.
Emtia ve eşya mücerred mevkifde arabalara tahmil edilmezden evvel veyahud maksud olan mevkife muvasalatla arabalardan tenzil olunduktan sonra veznedilmesi mürsil veyahud mürselünileyh tarafından taleb olunabilir. Yalnız bir hamulesinden de münderic olan siyakı vahid üzerine ücreti nakliye ahzolunması lazım gelen emtia ve eşyasının ücuratı nakliyesinin ahz ve tahsili maddesinde bir takım addolunur.
Ağırlığı on kilogramdan ziyade olduğu halde denk edilmiş olan bilcümle emtia ve eşyadan ayrıca ücreti nakliye alınır. Ücuratı nakliyenin iz'afı daima onar para olarak tezayüd eder.
Emtia ve eşyanın vagonlara tahmili mürsile aid olduğundan bunlar muayyen olan mikdardan ziyade eşya tahmil edemiyeceklerdir mikdarı muayyenden ziyade eşya tahmil etdikleri halde bundan terettüb edecek netayicden mes'ul oldukdan başka muayyen olan cezayinakdiyi dahi vermeğe mecbur olacaktır.
ÜCURATIN SURETİ TAHSİLİ
Madde 8 - Ücuratı nakliye katarların ya hini hareketinde veyahud mevakife muvasaletinde ahzolunur kumpanya memurlarının ifadesine nazaran esnayi tarikde fersude veyahud bozulması kabil olan veyahud kıymeti ücuratı nakliyesi derecesinde olmıyan bilcümle emtianın ücreti nakliyesini katarların hini hareketinde taleb ve istifa etmeğe kumpanyanın hak ve salahiyeti olacaktır.
TEDİYEİ ÜCURAT VE KOMİSYON AKÇESİ
Madde 9 - Demiryolu vasıtasile gönderilen emtia ve eşyanın bedelatına mahsuben mürselünileyhden akçe alınması lazım gelir ve bunun mürselünileyhden tahsili ile mürsile isal ve teslimi kumpanya tarafından taahhüt olunursa bu suret caiz olacakdır. Bu veçhile mürselünileyhden tahsili lazım gelen mebaliğin müfredat pusulası kumpanya tarafından taleb olunduğu halde mürsil tarafından bittanzim kumpanyaya ita olunacaktır.
İşbu mebaliğ mürselünileyhden alındıktan sonra mürsile ita ve teslim kılınacaktır.
Berveçhi muharrer mürselünileyhden tahsil olunacak mebaliğ kumpanya defterine kayid ve tahrir olundukdan sonra tahsilinden sarfınazar olunur veyahud mikdarı tenzil olunursa yine tarifename mucibince muayyen olan komisyon akçesi ahz ve tahsil olunur.
İşbu komisyon akçesi emtia ve eşya hini irsalinde ahzolunur.
İşbu nizamnamenin yedinci maddesi mucibince emtia ve eşya için kumpanya tarafından edilen masarif dahi o emtia ve eşyanın mürselünileyhe tesliminde ondan ahz ve istifa edilip komisyon akçesi dahi ayrıca ahzolunur esmanı mürselünileyhden ahz ve tahsil olunmak üzere gönderilen eşya için mürsile verilen pusula makbuz senedi makamında ittihaz olunur.
EMTİA VE EŞYANIN KABULÜ
Madde 10 - Kumpanya emtia ve eşya nakledecek halde olmadıkça emtia ve eşya kabulüne mecbur olmayıb işbu kaydüşart kumpanyanın bilhassa araba gibi edevatı müteharrikesi kifayet mikdarı olmadığı surette cari olacakdır.
EMTİA VE EŞYANIN TESLİM VE NAKLİ
Madde 11 - Emtia ve eşya katarların zamanı hareketinde ibraz olunub yer olduğu halde kumpanya tarafından tayin kılınan saatde ledeliktiza mürsil tarafından arabalara tahmil olunub ve mürsilin ifade ve beyanı üzerine emtia ve eşya için nizamnamenin on dördüncü maddesine tevfikan seyriseri veyahud seyrihafif katarları ile nakil ve isbal olunur. Fakat pazar ve yortu günleri müstesna olub, o misillü günlerde seyrihafif ile naklolunmak üzere mevkiflere ne eşya kabul olunur ve ne de teslim edilir.
Seyriseri katarları ile naklolunacak emtia ve eşya pazar günleri ve sair yortu günlerinde kabul olunub ancak bir defa olmak üzere tayin kılınıb demiryolun eşya ahzü irsaline mahsus olan dairelerine talik ve teşhir edilmiş olan saatde kabul ve teslim olunacakdır.
Kumpanya tarafından taleb olunduğu halde seyriseri katarları ile naklolunan emtia ve eşya ile birer nümunesi kırmızı kağıd üzerine tertib kılınmış olan hamule senedleri dahi beraber olmak lazım gelir ve bu misillü emtia ve eşya sür'atle nakil ve isbal olunur.
Seyrihafif ile naklolunan emtia ve eşya nümunesi beyaz kağıd üzerine tertib kılınmış olan hamule senedi ile beraber olmak lazım gelir.
Emtia ve eşya vürud ettiği tarih üzere demiryolu arabalarile nakil ve isbal olunacakdır. Meğerki ücuratı nakliyesinin tenzili mikdari ve tüccar hakkında edilen diğer nevi teshilat mülabesesile bazı şerait ve kuyudu mahsusa mevcud ve münakid olarak emtia ve eşyanın demiryolu arabalarına tahmili için mürsile muktazi olan vagonlar vaktu zamanile ve bir yevmi muayyen için taleb ve istida olunacakdır. Emtia ve eşyanın tahmili maddesi azimet mevkifi idaresi tarafından tayin kılınan müddet zarfında itmam olunmak lazımgelir.
Emtia ve eşyanın müddeti teslimi - Seyrihafif
Emtia ve eşyanın kabuli ile teslimi günleri dahil olmadığı halde mecmu müddeti nakliye
Müddet
------------------
Nakliyat İrsalat Kilometro hesabile buudu mesafe
Yevm. Yevm. Yevm.
----- ------ ------ ------------------------
2 1 1 000 den 150 kilometroya kadar
3 2 1 150 den 275 kilometroya kadar
4 3 1 275 den 400 kilometroya kadar
5 4 1 400 den 525 kilometroya kadar
6 5 1 525 den 650 kilometroya kadar
7 6 1 650 den 775 kilometroya kadar
8 7 1 775 den 900 kilometroya kadar
9 8 1 900 den 1025 kilometroya kadar
Bundan ziyade olan mesafeler dahi bu nisbet üzerine hesab olunur.
Zikrolunan müddetler hamule senedine kumpanya tarafından damga vazolunduğu tarihden itibaren cari olur eşyanın vürud etdiği posta ile veyahud doğrudan doğruya mürselünileyhe balada gösterilen müddetlerin inkızasından evvel haber verildiği halde mezkur müddetlere münkaziye olmamış nazarile bakılacaktır.
Seyriseri
Mülahazat Yevm. Kilometro hesabile buudu mesafe
---------------- ----- ------------------------
Emtia ve eşyanın 1 000 den 150 kilometroya kadar
teslimi ile alındığı 2 150 den 257 kilometroya kadar
gün dahil hesab 3 257 den 400 kilometroya kadar
edilecekdir. 4 400 den 525 kilometroya kadar
5 525 den 650 kilometroya kadar
6 650 den 775 kilometroya kadar
7 775 den 900 kilometroya kadar
8 900 den 1025 kilometroya kadar
EMTİA VE EŞYA
Madde 12 - Emtia ve eşya evvela seyrisefer cedveli mucibince hattın vasat mevkifinde gece tavakkuf eden katarlar ile naklolunduğu ve saniyen doğrudan doğruya bir hat üzerinde naklolunmadığı halde seyrihafif için muayyen olan müddetlere bir gün ve seyriseri için tayin olunan müddetlere nısıf gün ilave olunur.
Emtia ve eşyanın rüsumat memurları tarafından muayenesi zımnında güzeran eden saatler zikrolunan müddetlere dahil olmayıb fevkalgaye çok emtia ve eşya tevarüd ettiği veyahud halatı saire vukubulduğu halde emtia ve eşyanın teslim ve tesellümü hakkında olan müddetleri tadile kumpanyanın hak ve salahiyeti olacaktır emtia ve eşya savbı maksudda olan mevkife geldikte kumpanya bunun teslim ve tesellümüne dair olan müddetler maddesinden dolayı kat'an mes'ul olamaz.
UMURU NAKLİYENİN İNKITAI
Madde 13 - Bazı halatı mücbire veyahud arıza ve hadiseler vukuundan naşı demiryolun umuru nakliyesi muvakkaten sektedar veyahud münkati olur ise mürsil haylület eden manianın indifaına intizar etmeksizin emtia ve eşyasını kumpanyadan ahzü istirdada muhtar olub fakat şu şartla ki işbu emtianın naklini tehiye ve ihzar için kumpanyanın etmiş olduğu masarifi tazmin ve ifa ve mezkur emtianın demiryolu vasıtasile nekadar mesafeye naklolunmuş ise anın iktiza eden ücreti nakliyesini tesviye ve ita eyliyecekdir.
EMTİA VE EŞYANIN VUSULİLE TESLİMİNİN İHBARI
Madde 14 - Kumpanya muvasalat mevkifinde hamule senedi ile anın natık olduğu emtia ve eşyayı senedi mezburda ismi muharrer olan mürselünileyhe teslim etmeğe mecburdur.
Emtiayı geri almak veyahud sureti irsalini tahvil etmek için mürsil tarafından olacak taleb ve istidalar o emtianın senedi kumpanya nezdinde bulunmadıkça kabul olunmayacaktır.
Herhangi bir mürsil emtia ve eşyasını istirdad veyahud sureti irsalini tahvil etmek ister ise katarların hini hareketinde kendisine verilmiş olan makbuz senedini kumpanyaya red ve iade etmeğe mecburdur.
Berveçhi muharrer emtia ve eşyanın istirdadı veyahud sureti irsalinin tahvili hakkında olacak taleb ve istidalar yalnız o misillü emtia ve eşyanın katarlara tahmil olunduğu mevkiflerde kabul ve is'af olunur.
Hamule senedi savbı maksuda vasıl olarak mürselünileyhe teslim olunduktan sonra kumpanya yalnız mürselünileyhin talimatına tabiiyet edib hamule senedinde münderic olan emtia ve eşyadan yalnız mürselünileyh tarafından mes'ul tutulur. Emtia ve eşyanın mevkife vürud ettiği posta veyahud doğrudan doğruya giden katarlar ile veyahud sair vasıta ile mürselünileyhe haber verilecektir.
Kumpanya demiryolun münasib görünen bilcümle mevkiflerinde küçük arabalar tertib edib bunlar mevkife ve mahalli mücavireye emtia nakledeceklerdir. Bu arabaların ücreti ledelhace bulundukları mevkiflere ilannameler ile teşhir ve ilan edilecekdir.
Bu veçhile küçük araba tertib olunan bilcümle mevkiflerde kendilerine emtia ve eşya varid olan zatlar emtiayi varideyi bu arabalar vasıtasile nakletmeğe mecbur bulunacaklardır.
Fakat şukadar var ki mezkur arabalara müracaat etmiyeceklerini vaktu zamanile ve herhalde emtia ve eşyanın vusulünden evvelce eşya odasına beyan ve ihbar ettikleri halde bu mecburiyetten muaf olacaklardır.
Mürselünileyh olan zatlar bu keyfiyeti tahriren beyan etmeğe mecburdur ve olbabda verecekleri puslada mevzu imzaları nizamen musaddak olmak lazım gelecekdir. Mevkifde veyahud murselünileyhin hanesinde teslim olunmak üzere naklolunan eşyanın vürud etdiği haber verilmiyecekdir.
Emtia ve eşya mevkife vasıl oldukda kumpanyaya verilmesi lazımgelen akçe tahsil olundukdan sonra yani derununda bulunan şeylerin ücuratı nakliyesinin tediye kılındığı içerisine şerh verilmiş olan hamule senedinin ibraz olunması üzerine mürselünileyhe teslim olunur.
Emtia ve eşya mahalli mahsusda mürselünileyhe teslim olunur. Eshabının eşyasını tenzil edeceği vagonlar usul ve merasimi atiyenin icra ve ifasından sonra tahsis olunan mahallere gidecekdir ki merasimi mezkure hususatı atiyeden ibaretdir.
Evvela, emtia ve eşya tayin olunan saatde ve tarifenamelerde beyan olunan müddetler zarfında dairei mahsusasından ahzu kabzolunur. Mevkifde teslim olunmak üzere vürud eden eşya mahalli maksuda vusulü zamanından itibaren yine olmüddet zarfında sahibine teslim olunur.
Saniyen eşyanın arabadan ihrac ve tenzili mürselünileyhe aid olduğu halde tarifenamede buna dair şeraiti mahsusa olmadıkca veyahud mukavelatı saire mevcud bulunmadıkca bunların ahzüteslimi için tarifenamelerde muayyen olan müddetler tebeddül etmez.
Salisen mikdarı kumpanya tarafından kararlaşdırılacak olan pazar ve tatil günleri zikrolunan müddetlere dahil değildir.
Rabian bir hamule senedinde münderic olan eşyanın yalnız bir mikdarı vürud edib diğer mikdarının vürudü teahhur etdiği halde vürud eden mikdarının hark ve istihlaki veyahud istimali hususuna mikdarı mütebakinin ademi vürudü mani olmadığı takdirde mürselünileyh olveçhile varid olan mikdarı eşyayı ahzükabızdan istinkaf edemiyecekdir. Binaenaleyh işbu nizamnamenin on yedinci maddesinde münderic olan ahkam ve şeraite halel gelmemek üzere mürselünileyh kendisine vürud eden mikdarı eşyanın ücuratı nakliyesini tediye ve ifa etmeğe mecburdur.
Seyriseri katarlarile naklolunan emtia ve eşyanın vürudu iki saat sonra mürselünileyhe ihbar olunarak tarifede münderic müddet zarfında ahzükabzolunur. Akşam üzeri alafranga saat altıdan sonra vürud eden eşya ertesi gün mürselünileyhe haber verilir.
Madde 15 - Evvela emtia ve eşya demiryolun ambarlarında ve rıhtım ve arabalarında mevzu iken katarların hareketinden evvel on üçüncü maddede beyan olunan halatın gayrı hallere mebni geri alındığı halde bunların tarihi tesliminden itibaren beher gün için tahmil ve tenzil masarifi ile mağaza ücretleri bittamam ahz ve tahsil olunacakdır.
Emtia ve eşya demiryolu arabalarına tahmil ile naklolunur iken geri alınması kumpanyanın muvafakatine menut olub o misillü emtia ve eşyanın naklolunduğu mesafenin ücretinden başka bir de tazminat namile bir ücreti munzama ahzüistifasına kumpanyanın istihkakı olacakdır.
Saniyen bir hamule senedinde muharrer emval ve eşya katarların hareket ettiği mevkife tamamen isal ve teslim olunmaz veyahud hamule senedinin mantuku kafi veyahud makrunu sıhhat olmaz ve binaenaleyh mevkifin eşya merkezi noksan olan emval ve eşyanın vürudüne veyahud mükemmel veya musahhah hamule senedatının irae ve itasına muntazır olur ise böyle bir kısmı mevkife teslim olunubda andan yirmi dört saate kadar noksanı ikmal veyahud muntazam ve mükemmel hamule senedi ibraz olunmıyan emtia ve eşyadan kumpanyanın mağaza ücreti ahzına hak ve salahiyeti olacakdır.
Emval ve eşya irsal edecek olanlar irsal eyliyecekleri emtia ve eşyanın tahmili için vagonlar sipariş etdikleri halde bu babda muayyen olan müddetden yani yirmi dört saatden ziyade olarak bir guna vukubulacak teahhura mukabil olmak üzere kumpanyanın talebi üzerine bir kefalet akçesi tevdi ve teslim edecekler ve hamule müddeti muayyenei mezbure zarfında da demiryolu arabalarına tahmil ile kumpanya defterlerine kaydetdirilmediği halde mezkur kefalet akçesi tazminat namile kumpanyaya aid olacakdır.
Emval ve eşyanın bir kısmı demiryolu arabalarına tahmil olunubda kusuru müddeti mezbure zarfında tahmil olunmaz ise kumpanya arabalara tahmil olunmuş olan kısım eşyayı tenzil ettirib ve zarar ve hasarı ve masarifi vakiası mürsiline aid olmak üzere ambarlarda hıfzedib bunun mahmul olduğu arabaları başka şeye kullanacakdır.
Salisen tayin olunan müddet zarfında sahibi tarafından ahzolunmıyan eşyadan mağaza ücreti ahz ve tahsil olunur.
Rabian demiryolu arabalarından tenzili mürselünileyhe aid olubda müddeti muayyenesi zarfında tenzil edilmiyen emval ve eşya zarar ve hasarı ve masarifi mürsil veyahut mürselünileyhe aid olmak üzere kumpanya marifetile arabalardan indirilib eshabından gerek mağaza ücreti veyahud demiryolu edevatını tatil ettiği için şeraiti mahsusa ile tayin kılınmış olan tazminat ahzolunur.
Hamisen içerisinde emtia ve eşya bulunmasından dolayı muattal olan mağaza ücreti ve demiryolu edevatının bedeli icarı tarifenameye nazaran tayin olunur.
EMVAL VE EŞYANIN TESLİMİ HAKKINDA OLAN MEVANİ
Madde 16 - Mürselünileyh tarafından kabul olunmıyan emval ve eşya ve mevkifde sahibine teslim olunmak üzere vürud edibde ahzı hakkında mürsil tarafından bir guna tedabire teşebbüs olunmamış ve müddeti muayyenesi inkızasında haber verilmemiş olan bilcümle eşya ve kumpanyaya hiç bir taalluku olmıyan bazı esbab ve halatdan dolayı sahibine teslim ve itası münasib olmıyan emval ve eşya zarar ve hasarı ve masarifi vakıası mürsiline aid olmak üzere mevkifde hıfzolunacakdır. Zarar ve hasarı ve masarifi vakıası mürsiline aid olmak üzere bu misillü emtia ve emvali demiryolu vasıtasile naklinden dolayı vaki olan harc ve masarifini ahz ve istifa ederek bir mahzeni umumiye veyahud bir ahar mürsile teslim ve tevdi etmeğe kumpanyanın hak ve salahiyeti olacakdır.
Emtia ve eşyayı mersulenin mürselünileyhe ita ve teslim olunmasına mani zuhur etdiği halde kendisine beyan ve ihbar olunduğu tarihden on dört güne kadar mürsil işbu emtia ve eşya hakkında bir guna tedabire teşebbüs etmez ise kumpanya bu misillu emtia ve eşyayı mürsiline iade ve isbal edib iadesi için iktiza eden ücreti nakliye ve masarifi saireyi kamilen ahzuistifa edecekdir.
Demiryolu işlemiyen mahallere veyahud henüz emtia ve eşya nakli için tahsis olunmamış olan mevkiflere isal edilmek üzere irsal olunan emtia ve eşya demiryolu vasıtasile naklolundukdan sonra savbı maksuda isbali için mürsili tarafından tedabiri lazime ittihaz olunmadığı halde zarar ve hasarı ve masarifi vakıası mürsiline aid olmak üzere birvesile düşdükce iade ve irsal kılınacakdır.
On altıncı maddede beyan ve tasrih olunduğu veçhile mürselünileyh tarafından kabul olunmayıb da bozulmağa müstaid olan eşya ve kıymetsiz bulunan emtia ve eşya kumpanya tarafından füruht olunub ücuratı nakliyesi tenzil olundukdan sonra kusur esmanı hasılası mürsili tarafından ahzolunmak üzere hıfzolunacakdır. Kumpanya zikrolunan şeraite tevfikan evvel emirde bir guna usul ve tedabir icrasına mecbur olmaksızın o misillu emval ve eşyayı füruht edecekdir.
Nereye ita ve teslim kılınacağı mechul olan emval ve eşya dahi bu veçhile füruht olunur. Demiryolu dairesi dahilinde bulunubda sahibi mechul olan bilcümle emval ve eşya hakında birinci faslın otuz üçüncü maddesi ahkamı mucibince muamele olunur.
KUMPANYANIN MÜDDET VE DERECEİ MES’ULİYETİ
Madde 17 - On dördüncü maddede beyan olunduğu veçhile kumpanya emtia ve eşyayı ahz ve kabul etdiği tarihden mürselünileyhe veya gümrükde küçük arabalar müteahhidine ve muhazini umumiye idaresine veyahud on altıncı maddede beyan olunduğu veçhile mahsus bir mürsile teslim ve ita edeceği vakite kadar vukubulan bilcümle zayiat ve sakatatdan mes'ul olur.
Fakat bir sebebi mücbireden münbais olan zayiat ve sakatatdan ve emtianın bozulmasından ve noksan bulunmasından ve akmasından ve layiki veçhile denk edilmemiş olmasından ve eşyanın cins ve nev'inden neşet eden bazı halatı saireden kumpanya mes'ul değildir.
Kumpanyaya tevdi olunan emtia ve eşya savbı maksuda vasıl oldukdan sonra mürselünileyhe ita ve teslimi için muayyen olan müddetin inkizası tarihinden itibaren dört hafta geçmedikçe o misillu eşyaya zayi nazarile bakılamaz. Emtia ve eşya küçük yol arabaları müteahhidine teslim ve tevdi olunduğu veyahud hamule senedinde muharrer olan mürselünileyhe veya adamlarına veyahud onun tarafından gönderilecek adamlara teslim edildiği veyahud ücuratı nakliyesi tediye kılındığı anda kumpanyanın o emval ve eşya üzerinde olan mes'uliyeti zail olacakdır.
Emtia ve eşyaca vukubulacak sakatat için tazminat eşyanın teslimi tarihinden itibaren dört haftaya kadar dava edilmek lazım gelir. İşbu zayiat ve sakatat malın teslimini müteakiben tahkik olunmadıkca ve müddei dahi hasaratın eşya kumpanya nezdinde bulunduğu vakit vaki olduğunu isbat etmedikce olbabda olan dava mesmu olamaz. Emtia ve eşya zayiatı davası emtianın teslim olunması lazım gelen tarihden altı maha kadar ikame edilmek lazım gelir.
Dermeyan olunduğu tarihden itibaren bir seneye kadar bir guna netice verilmiyen zarar ve ziyan davaları keenlemyekün hükmünde addolunub hiç bir hüküm ve tesiri olamıyacakdır. Emtia ve eşyaca bir guna zayiat ve sakatat zuhur etdikce kumpanya olbabda ariz ve amik icrayi tahkikat edib neticei tedkikat müddeiye beyan ve iş'ar olunacakdır.
Kumpanya zayi olan emval ve eşya için iktiza eden tazminatı tediye ve ifa etdikde o misillu emval kumpanyanın malı olacakdır.
Fakat müddei zayi olan malı için kumpanyadan tazminat aldığı vakit malın bulunduğu kendisine haber verildikden dört haftaya kadar almış olduğu tazminatı kumpanyaya iade ile malını istirdad etmek şartını dermeyan edebilecekdir.
Bu misillu emval ve eşya bulunduğu mevkifden sahibine meccanen nakil ve iade olunur. Müddei tarafından dermeyan olunan şartı sabıkı havi bir kıt'a sened tanzim olunub kumpanya tarafından kendisine ita olunacakdır.
DEMİRYOLU UĞRAMIYAN MAHALLERE İSAL OLUNMAK ÜZERE DEMİRYOLİLE NAKLOLUNAN EMTİA VE EŞYA HAKKINDA KUMPANYANIN DERECEİ MES’ULİYETİ
Madde 18 - Kumpanya demiryolu uğramıyan mahallere isal edilmek üzere kendisine teslim olunan emtia ve eşyanın yalnız mevkife teslim olunduğu tarihden demiryolun öte tarafındaki mevkife isali vaktine kadar bunların her guna zayiat ve telefatından mes'ul olur.
Madde 19 - Kumpanya evvela emtia ve eşyanın kırılması ve kuruması ve akması ve demir ve çelik ve çinkonun paslanması hususlarından ve kesme taşların ve daha sair bu misillu denk edilmemiş olan eşyaca vukubulacak sakatat ve saireden ve bahusus hamizi kibriti yani tizab ve sair bu misillu müsteidi iltihab olan müfredatı kimyeviyeden ve ağaçdan mamül edevat ve mefruşat ve esası beytiye billur ve dökme avanı ve dolu veyahud boş büyük ve küçük destilerden ve büyük şişelerden ve kelle şekeri ve sair kırılması mümkün olan eşyadan ve zahirde bir güna sakatlığı görülmiyen fıçıların aralıklarından mayiatın akmasından ve ekşiyib kokması mümkün olan ve sıcak ve soğukdan bozulan mayiat ve sair levazımatdan ve taze ve tuzlu balıkların ve istiridye ve kuru yemişlerin vezin ve mikdarının tenakus etmesinden mes'ul değildir.
Saniyen kumpanya üzeri açık vagonlar derununda naklonunan emtia ve eşyaya isabet eden hasardan dahi mes'ul değildir.
Üzeri açık vagonlar ile nakil ve isbali münasib olan ahmalin cinsi tayin olunacakdır. Mürsil bu misillü emtia ve eşyasını üzeri kapalı veyahut tenteli arabalar ile nakil etdirmeği arzu etdiği halde hamulesinden de tasrih ederek bir ücreti munzamme tediye ve ifasına mecburdur.
Salisen kumpanya layıkı veçhile denk edilmediği hamule senedinde muharrer olan ve hakikaten kafi surette denk edilmemiş olan emtia ve eşyanın zayiat ve telefatından dahi mes'ul değildir.
Rabian kumpanya mürsili tarafından demiryolu katarlarına tahmil olunub fena suretle tahmil edilmiş olan emtia ve eşyanın vukubulacak zayiatından dahi mes'ul değildir.
Mürsil ve mürselünileyh olanlar emtia ve eşyalarını kendileri demiryolu arabalarına tahmil ve anlerden tenzil ederken arabalarda bir güna zarar ve hasar vukubulur ise anlerde mürsil ve mürselünileyh mes'ul olur.
Hamisen emtia ve eşyanın yanında bir adam bulunubda emtiaca vukubulacak zayiat ve telefatı men'e muktedir olduğu halde kumpanya o misillü eşyanın zayiat ve telefatından mes'ul olamaz.
Sadisen kumpanyanın mes'uliyetini iltizam edecek olan halattan neş'et eden bilcümle zayiat ve telefat birinci fıkradan beşinci fıkraya kadar tasrih edilmiş isede aksi hal delaili kafiye ile sabit olduğu halde kumpanya hakkında baisi mes'uliyet olur.
Sabian emtia ve eşyanın vezninde tenakusu caiz olan mikdar esnayi tarihde tenakusu mikdarı emtia namile işbu nizamnameye zeyledilmiş olan cedvelde gösterilmişdir.
TAZMİNAT
Madde 20 - Kumpanya tarafından iktızayı halde verilecek olan tazminat bervechi ati hesab olunur. Şöyleki evvela demiryolu kumpanyasına tevdi ve teslim olunan emtia ve eşyanın bir parçası veyahud kaffesi zayi olduğu halde verilmesi lazım gelen tazminat o emtianın pazarda kıymeti hakikiyesine ve bu suret olmadığı halde o cinsden metaın mevkifde mürselünileyhe teslim olunacağı vakit o mevkifin pazarında kaç kuruş olduğu ledettahkik ana göre hesab olunub verilecekdir.
Mal sahibi zayi olan emtianın kıymetini beyan ve ifade edib isbatı müddia zımnında evrak ve senedatı lazıme ibrazına dahi mecburdur. İşbu tahmin ve takdir üzerine tayin kılınan tazminattan gümrük rüsumatı ve ücuratı nakliyesi ve zayi olmamış olsa vukubulması lazım gelen masarifi saire tenzil oldukdan sonra kusuru müddeiye tamamen tediye ve ifa olunacakdır.
Saniyen fakat zayi olan emtia ve eşyanın pazarda bahası nihayet beher kilogramı mecidiye akçe olarak iki yüz yetmiş kuruşdan ziyade olmıyacağından verilecek tazminatın mikdarı bu nisbeti tecavüz etmiyecekdir. Meğerki zikrolunan mikdardan ziyade bedel ile sigorta edilmiş olduğu hamule senedinde musarrah ola.
Zayi olan emtia ve eşyanın evvelce ziyade kıymet üzerine sigorta edilerek tarifename mucibince ilave olarak sigorta resmi alındığı takdirde verilecek tazminatın mikdarı müddeti tarafından beyan olunan mikdarı kıymete kadar iblağ olunacakdır.
Emtia ve eşyaca bazı guna sakatlık vukuunda o misillu emtia ve eşyanın zayi olan kıymetine tekabül edecek derecede tazminat ita kılınır. İşbu zayiat balada beyan olunan birinci ve ikinci ve üçüncü fıkralar ahkamına tevfikan tayin ve takdir olunur.
EŞYANIN TESLİMİNE DAİR MÜDDETLER HAKKINDA MES’ULİYET
Madde 21 - Emtia ve eşyanın mürselünileyhe tesliminde bazı teahhurat vukubularak bundan bazı guna zarar ve hasar vaki olur ise kumpanya işbu teahhuratın ictinab olunmak kabil olmıyan bazı esbab ve halata mübteni olduğunu isbat etmedikçe o misillü zarar ve hasardan mes'ul olur.
On dokuzuncu madde hükmünce emtia ve eşya iktizasına göre ya küçük yük arabaları müteahhidine veyahud mürselünileyhe veya adamlarına ve anın tarafından gönderilen adama teslim ve ita kılındığı gibi kumpanyanın mes'uliyeti zail olur.
Ya ücuratı nakliyesinin ademi ifasından veya bir sene geçdikten sonra reddolunmasından veyahud ücuratı tediye ve ifa kılınmamasından naşi tesliminde teahhurat vukubulan emtia ve eşyanın ahz ve istirdadına sahibinin hak ve salahiyeti kalmaz.
Mezkur bir sene müddet eşyanın teslim olunduğu günün akşamından itibaren veya teslim olunmadığı halde teslimi için muayyen olan müddetin inkizasından itibaren cari olur.
EŞYANIN MÜDDETİ MUAYYENESİ ZARFINDA TESLİM OLUNMAMASINDAN DOLAYI İKTİZA EDEN TAZMİNATIN MİKDARI
Madde 22 - Emval ve eşyanın kumpanya tarafından sahibine iade ve tesliminde teahhurat vukubulduğu halde müddei bu teahhurattan dolayı duçar olduğu zarar ve ziyanı isbat zımnında edillei lazıme ibrazına mecburdur.
Müddeiye verilecek tazminat eşyanın tesliminde vukubulan teahhur kırk sekiz saati mütecaviz olmadığı halde hiç bir veçhile ücuratı nakliyenin nısfını ve bu teahhur kırk sekiz saatden ziyade olmadığı halde ücuratı nakliyenin mecmuu mikdarını tecavüz edemiyecektir.
ÜÇÜNCÜ FASIL
Üçüncü Fasıl
İşbu nizamnamenin veyahut tarifelerin tefsir ahkamından ve sureti icrasından dolayı yolcu ve mürsil ve mürselünileyhler ile kumpanya beyninde vukua gelecek münazaat demiryolu umuru nakliyesi müdiriyeti makamından veya taleb ve iddia olunan meblağ beş bin kuruşdan ziyade olmadığı halde demiryolu müfettişliği makamında herbiri tarafından intihab olunacak iki hakemden mürekkeb bir muhtelit komisyon marifetile faslu rü'yet olunacakdır ve hakemlerin kararı hiç bir vasıta ile kabili itiraz olmayıb tamamen mecburiulicra olacakdır. İşbu hakemler beyninde tesavii ara vaki oldukda bunlar yeniden bir hakemi salis intihab ve tayin edeceklerdir.
DÖRDÜNCÜ FASIL
Dördüncü Fasıl
İşbu nizamname canibi saltanatı seniyeden kabul ve tasvib buyrulmuş olduğundan kumpanya esmanı hasılası ile masarifi tabiyesi tesviye edilmek üzere işbu nizamnamenin nüsahı matbuasını herkese füruht edecek ve bunun ahkamı mündericesince lüzum ve ifadesi görülen tadilatın icrası caiz olacakdır.
Emtia ve eşyanın akması veyahud kuruması ile tenakusu hakkında kumpanyaca kabul olunan mikdarları havi cedveldir
Akmak ile vukubulan tenakus
Bundan İki yüz
Nihayet sonra be- kilomet-
mikdar her kilo- roya Emtia ve eşyanın esamisi
metroda kadar
Yüzde Yüzde Yüzde
----- ------ ---- ---------------------------------
5 Yazın 1 2 Fıçı ile naklolunan rakı ve müskirat ve arpa
4 Kışın meyve şarabı ve adi şarab ve sirke suyu
6 Yazın 1 2 Yağ ve Hülasalar
4 Kışın
5 Yazın 1 1 Şeker pekmezi ve bal
4 Kışın
3 Yazın 1 1 İçyağı ve domuzyağı ve şarab ve müskirat ve katran
3 Kışın
Kurumak ile hasıl olan tenakus
4 Yazın 1 2 Boya ağacı ve bunun tozu ve kök ve harib
3 Kışın ağacı, sünger, mantar ve denkedilmiş paçavra ve boynuz
4 Yazın 1 2 Yulaf ve yağlı hububat
5 Kışın
4 Yazın 2 2 Hublon ve kaba kenevir, kabaşeker, yün, köherçile, zamğ
3 Kışın
3 Yazın 1 1 Buğday, arpa, çavdar, pirinç iki kat torbalar içinde yağlı
hububat, dakik, kuru sebze, kuru zift, malzemei bakkaliye,
ve aktariye ve fıçıya bastırılmış şikore ve recvaz ve
denklere basdırılmış pamuk, dökme demir, kaba demir ve
müstamel kurşunlar
2 Kışın
Bazı eşyaya mahsus tenakus
1 Adi tuz maadin tuzu milhi zai
6 Beher iki günde 1 Kestane
Umuru nakliye şartnamesine B harfile zeyledilmek üzere işbu nizamname kabul ve tasdik olunmuşdur.
Dersaadet 18 Mayıs 1872
|