Tanımlar

  Madde 4 - (1) Bu Yönetmelikte geçen,

  a) Banka: Mevduat bankaları ve katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarını,

  b) Başkan: Kurul Başkanını,

  c) Başkan Yardımcısı: Yerinde denetim ve gözetimden sorumlu Başkan Yardımcısını,

  ç) Daire başkanı: Denetim Daire Başkanlarını,

  d) Denetim: Kanunun Kuruma verdiği yetkilerin meslek personeli tarafından kullanılması suretiyle kuruluşlarda gerçekleştirilen yerinde denetim ve gözetim faaliyetlerinin tamamını,

  e) Denetim döngüsü: Denetimin sürekliliğini sağlayan ve bir bütün olarak planlanmasından sonuçlanmasına kadar süren birbirini takip eden denetim süreçlerini,

  f) Denetim planı: Başkan tarafından onaylanan çalışma programları ve eklerini,

  g) Denetim süreçleri: Denetimin planlanması, fiilen yürütülmesi, inceleme sonuçlarının gerek görülmesi halinde kuruluşlarla paylaşılması ve nihayetlendirilmesine ilişkin süreçleri,

  ğ) Derecelendirme notu: Banka denetim süreci sonucunda verilecek olan derecelendirme notunu,

  h) Grup başkanı: Daire başkanına bağlı olan denetim grubu başkanını,

  ı) Kanun: 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanununu,

  i) Kurul: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulunu,

  j) Kuruluş: Kurumun denetimine tabi kuruluşları,

  k) Kurum: Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumunu,

  l) Meslek personeli: Bankalar Yeminli Murakıp ve Yardımcıları, Bankacılık Uzman ve Yardımcıları, Hukuk Uzman ve Yardımcıları ile Bilişim Uzman ve Yardımcılarını,

  ifade eder.

  İKİNCİ BÖLÜM: Denetime Dair İlke ve Esaslar

   Madde 5 - (1) Kurum, denetimin etkinliğinin, sürekliliğinin, yeterliliğinin ve denetim kaynaklarının etkin kullanımının sağlanması amacı ile risk odaklı bakış açısına sahip dinamik bir yaklaşımla denetim yapar. Risk odaklı denetim, denetimin kapsamının, yoğunluğunun, denetim kaynaklarının tahsisinin ve denetim faaliyetlerinin, her bir kuruluşun risk profili ile iç kontrol ve risk yönetim sisteminin mevcudiyeti ve bunların yeterliliği esas alınarak şekillendirilmesini amaçlayan denetim yaklaşımıdır.

   Denetlenenlerin sorumluluğu

   Madde 6 - (1) Kuruluşların denetimi sürecinde sorumluluk öncelikle ilgili kuruluşun yönetim kurulu ve yöneticilerine aittir. Bu çerçevede, kuruluşların faaliyetlerinin kapsamı, hacmi, büyüklüğü ve risk profili ve özkaynak kapasitesi ile uyumlu etkin bir iç denetim ve risk yönetim sistemi kurmalarından, söz konusu sistemlerin etkin bir şekilde işlemesini sağlayacak ortamın oluşturulmasından, gerekli önlemlerin alınmasından, etkin bir gözetim sistemi kurulmasından ve karşı karşıya bulunulan risklerin etkin bir şekilde yönetilmesinden ilgili kuruluşun yönetim kurulu ve yöneticileri sorumludur.

   (2) Denetime konu olan kurum, kuruluş, ilgili birim ve merciler, meslek personeli tarafından istenen tüm bilgi ve belgeleri ilk talepte istenen şekil ve sürede vermek ve tetkik edilmesine yardımcı olmak zorundadırlar. Denetime tabi olanlar, meslek personeli tarafından sorulan sözlü ve yazılı soruları da öngörülen sürelerde gecikmeden cevaplandırmakla yükümlüdürler.

   (3) Yapılan denetim, inceleme ve soruşturmalar, ilgili kuruluş, gerçek ve diğer tüzel kişiler tarafından beyan edilen mali tablolar ile diğer bilgi ve belgeler üzerinden gerçekleştirilir. Mali tablolar ile sunulan diğer bilgi ve belgeler ilgili kuruluşun sorumluluğundadır.

   (4) Meslek personeli tarafından gerçekleştirilen incelemeler sırasında talep edilmesi halinde kuruluşlar tarafından iç kontrol, risk yönetimi, iç denetim ve bilgi yönetim sistemlerinde çalışanların görevlendirilmesi de dâhil olmak üzere her türlü destek sağlanır.

   (5) Denetime konu olan kurum, kuruluş, ilgili birim ve merciler, denetimin gereklerine uygun biçimde yürütülebilmesi için, meslek personeline denetim görevleri süresince uygun ve sabit bir yer ile gerekli araç ve gereçleri ve teknolojik hizmetlerin gerektirdiği alt yapıyı sağlamak zorundadırlar.

   Kalite güvence sistemi

   Madde 7 - (1) Kalite güvence sistemi, denetimde yer alan tüm süreçleri kapsayan ve Kurumun denetimden beklenen amaçlara ulaşması yönünde, denetimlerde kalitenin sürekli olarak artırılmasını, tutarlılığı, raporların asgari bir standartta düzenlenmesini ve denetim standartlarının sürekli geliştirilmesini sağlayan bir sistemdir.

   (2) Kurum, denetim sistemi ve ürünlerinin uluslar arası kabul gören ilke ve standartlara uyumunu kalite güvence sisteminin ayrılmaz bir parçası olarak değerlendirir ve bunların beşer yıllık dönemler itibariyle bağımsız bir analize tabi tutulmasını sağlar.

  ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: Denetim Organizasyonu ve Türleri

   Madde 8 - (1) Denetime ilişkin olarak Kanunda Kuruma verilen görev ve yetkiler ilgisine göre; Kurul, Başkanlık, başkan yardımcılığı, daire başkanlıkları ve bunlara bağlı olarak görev yapan grup başkanları ile geçici ve/veya sürekli olarak denetim ekiplerinde görevlendirilen meslek personeli aracılığı ile icra edilir.

   (2) İhtiyaç duyulması halinde Kurum dışından danışmanlık hizmeti de dahil olmak üzere bilgi, ekipman ve teknik destek sağlanabilir.

   (3) Başkan yardımcılığı altında örgütlenen denetim faaliyetleri, bu Başkan Yardımcısı ile buna bağlı Denetim Daire Başkanlıkları ve bu daire başkanlıkları içerisinde oluşturulacak yeterli sayıdaki denetim grupları ve ekiplerince yürütülür.

   (4) Denetim Dairelerinin sorumlu olacakları kuruluşlar ve bu dairelerde çalışacak meslek personeli, Başkan Yardımcısının önerisi ve Başkan onayı ile belirlenir. İş yoğunluğu dolayısıyla oluşabilecek personel ihtiyacının giderilmesi amacıyla meslek personeli geçici olarak diğer bir Denetim Dairesinin görev alanına giren kuruluşlarla ilgili incelemelerde görevlendirilebilir.

   Kurum denetim komitesi

   Madde 9 - (1) Kurum Denetim Komitesi, Kurum Başkanı, uygulama faaliyetlerinden sorumlu Başkan Yardımcısı ve denetim faaliyetlerinden sorumlu Başkan Yardımcısından oluşur. Komitenin temel görevi, denetimin ve denetim sonuçlarının etkili bir şekilde uygulanması amacıyla denetim ve uygulama birimleri arasındaki koordinasyonu sağlamaktır.

   (2) Komite, Başkanın talebi üzerine toplanır ve Komitenin sekreteryası denetimden sorumlu başkan yardımcılığı tarafından yürütülür.

   Denetim planı

   Madde 10 - (1) Denetim planları grup başkanları tarafından hazırlandıktan sonra, ilgili daire başkanları tarafından değerlendirilerek, Başkan Yardımcısının uygun görüşü ile Başkan onayına sunulur. Bu kapsamda bankaların risk profilleri dikkate alınarak oluşturulacak denetim planında; risk analizleri yapılması, mali bünye ve mevzuat incelemesi yürütülmesi ve ayrıca özel amaçlı denetim yapılmasına ilişkin hususlardan uygun olanlara yer verilir. Banka dışı kuruluşlara ilişkin olarak yapılacak olan denetimler de denetim planında yer alır. Denetim planında kuruluş bazında, önceki denetim sonuçları, mevcut risk değerlendirmesi bulguları ve diğer hususlar dahilinde denetim sürecinde gözetim ve/veya yerinde denetimin kapsamı ve düzeyi belirlenir. Meslek personelinin uzmanlığına bağlı olarak ifa edeceği görevler ile bu personelin kuruluşlarda yürütecekleri denetim görevleri, planlanan görev süreleri ve görev sıralamaları da denetim planında belirtilir.

   (2) Denetim planlarının kapsamının ve içeriğinin somut olması; denetlenen kuruluşla ilgili hususları içermesi esastır. Denetim planının denetim döngüsü boyunca; değişikliğe tabi tutulmadan uygulanması esas olmakla birlikte gerekli görülmesi halinde revize edilebilir. Denetim planındaki değişiklikler Başkanın yetki devretmesi halinde Başkan Yardımcısı tarafından da onaylanabilir. Denetim sürecine ve denetimin uygulanmasına ilişkin hususlar denetim rehberleri ile belirlenir.

   Denetim daireleri

   Madde 11 - (1) Denetim faaliyetleri başkan yardımcılığı altında yer alan Denetim Daire Başkanlıkları tarafından yerine getirilir.

   (2) Daire başkanları,

   a) Denetim gruplarının ve ekiplerinin oluşturulmasına, grup başkanlarının belirlenmesine ve bunlarda yapılacak değişikliklere ilişkin önerilerin Başkan Yardımcısının uygun görüşüyle Başkana sunulması,

   b) Sorumlu olduğu kuruluşların denetim planlarının değerlendirilmesi ve başkan yardımcılığına sunulması,

   c) Denetim faaliyetlerinin bu planlara uygun olarak yürütülmesi,

   ç) Kuruluşlarla ve bu kuruluşlara hizmet veren kurumlarla resmi toplantıların düzenlenmesinin organize edilmesi,

   d) Denetim ürünlerinin değerlendirilmesi ve Kurumun ilgili birimlerine iletilmek üzere başkan yardımcılığına sunulması,

   e) Gerekli görülen hallerde Kurumun ilgili birimleri ile toplantılar düzenlenmesi,

   f) Başkan ve başkan yardımcılığı tarafından verilen diğer görevlerin yerine getirilmesi,

   ile sorumludur.

   (3) Başkan yardımcılığı ve daire başkanlıklarının idari ve sekreterya hizmetleri, idari personel eliyle yürütülür. Daire başkanlarına yardımcı olmak üzere ihtiyaç duyulan sayıda meslek personeli Başkan onayı ile daire başkanlığı emrinde görevlendirilebilir.

   Denetim grupları

   Madde 12 - (1) Denetim grupları, Bankalar Yeminli Murakıp ve Yardımcıları ile Bankacılık Uzman ve Yardımcılarından oluşur. Her bir denetim grubu içerisinde, denetime ilişkin işlerde koordinasyonu ve işlerin yürütülmesini sağlamak üzere en az beş yıl yerinde denetim tecrübesine sahip meslek personeli arasından Başkan onayı ile grup başkanı görevlendirilir.

   (2) Grup başkanı aynı kuruluşlardan en fazla üç yıl süre ile sorumlu olacak şekilde görevlendirilebilir. Grup başkanları görev süreleri zarfında ilgili görevlerini yürütmek, ekipte yer alan meslek personeli arasında koordinasyonu sağlamakla yükümlüdür. Grup başkanlarının görevden alınmaları veya görevli oldukları grup başkanlıklarının değiştirilmesi daire başkanının önerisi, Başkan Yardımcısının uygun görüşü ve Başkanın onayı ile yapılır.

   (3) Her bir denetim grubu sorumluluğundaki kuruluşların denetimini, meslek personeli arasından grup başkanının altında oluşturulacak yeterli sayıdaki denetim ekipleri eliyle yerine getirir. Denetim grubu, yapılan denetimle ilgili olmak koşuluyla, sorumluluğunda olup olmamasına bakılmaksızın kuruluşlar, gerçek ve tüzel kişiler nezdinde inceleme yapmaya ve her türlü bilgi ve belge istemeye yetkilidir.

   (4) Grup başkanının izin, hastalık, yurt içi ve yurtdışı görevlendirme ve görevde bulunmadığı diğer hallerde, denetim ekibinde yer alan ve denetim tecrübesi itibariyle en kıdemli meslek personeli bu iş bölümü ve koordinasyonu sağlamakla görevlidir.

   Denetim ekipleri

   Madde 13 - (1) Grup başkanı, sorumluluğundaki kuruluşların denetimini Başkan onayı ile oluşturulacak ve kuruluşlar bazında görev yapacak denetim ekipleri eliyle yürütür. Denetim grubu içerisinde yer alan Bankalar Yeminli Murakıp ve Yardımcıları ile Bankacılık Uzman ve Yardımcıları denetim ekiplerinin sürekli üyeleridir. Gerek duyulması halinde Başkan Yardımcısının önerisi ve Başkan onayı ile yeterli sayıda Bilişim Uzman ve Yardımcısı ile Hukuk Uzman ve Yardımcısı da denetim ekibinde görevlendirilebilir.

   (2) Münhasıran kuruluşların bilgi sistemlerinin yeterliliğinin ve güvenilirliğinin denetlenmesine ilişkin olarak, Bilgi Yönetimi Daire Başkanlığının teklifi ve ilgili başkan yardımcılığının önerisi üzerine Başkan onayı ile Bilişim Uzman ve Yardımcılarından oluşan müstakil denetim ekipleri oluşturulur. Bu ekiplerin çalışma esas ve usulleri ile icra edecekleri denetim süreçleri Bilgi Yönetimi Daire Başkanlığı tarafından yapılacak düzenlemelerle belirlenir. Bu ekipler Başkanca uygun görülecek rehberler ve denetim planı doğrultusunda bu kuruluşların bilgi sistemlerinin denetimini yapar veya bunların denetimine ilişkin sürece katılır. Bilgi Yönetimi Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan denetim planları ilgili Başkan Yardımcısının önerisi üzerine Başkan onayı ile yürürlüğe girer.

   (3) Hukuk İşleri Daire Başkanlığının önerisi üzerine görev alanına giren hususların denetimine yönelik olarak, Başkan onayı ile Hukuk Uzman ve Yardımcılarından oluşan müstakil denetim ekipleri oluşturulur. Bu ekiplerce gerçekleştirilecek denetim süreçleri ve bunların çalışma esas ve usulleri Hukuk İşleri Daire Başkanlığı tarafından yapılacak düzenlemelerle belirlenir. Bu ekipler Başkanca uygun görülecek rehberler ve denetim planı doğrultusunda bu kuruluşlarda görev kapsamı ile ilgili konularda denetim yapar veya bunların denetimine ilişkin sürece katılır. Hukuk İşleri Daire Başkanlığı tarafından hazırlanan denetim planları Başkan onayı ile yürürlüğe girer.

   (4) Başkan onayı ile gerek görülen hallerde denetim daireleri ve diğer dairelerde görev yapan meslek personelinden ortak denetim, inceleme, soruşturma, proje ve/veya diğer çalışma ekipleri oluşturulabilir. Başkan tarafından denetim teknikleri paralelinde, risk modellerinin denetlenmesi ve risk analizlerinin incelenmesi, bankacılık konuları ile muhasebe standartlarında uzmanlaşma sağlanması amacıyla ekipler tesis edilebilir.

   (5) Denetim ekiplerinin oluşturulmasında imkânlar ölçüsünde meslek personelinin mesleki gelişimi ve yeterliliği göz önünde bulundurulur. Meslek personeli azami iki yılda bir gruplar arasında, uygun görülecek sürelerde ise denetim daireleri arasında Başkan Onayı ile rotasyona tabi tutulur.

   Denetim türleri

   Madde 14 - (1) Kurum denetim sistemi, yerinde denetim ve gözetim adı altında birbirini tamamlayan ve destekleyen iki temel faaliyetten oluşur.

   a) Yerinde denetim;

   1) Bankaların varlıkları, alacakları, özkaynakları, borçları, kâr ve zarar hesapları, yükümlülükleri ve taahhütleri arasındaki ilgi ve dengelerin, mali bünyeyi etkileyen diğer tüm unsurların analizi,

   2) Risk yönetimi ve iç kontrol sistemlerinin yeterliliğinin ve etkinliğinin incelenmesi,

   3) Risk değerlendirmesinin yapılması ve risk profilinin belirlenmesi,

   4) Mali tablo ve kayıtların muhasebe ilke ve standartlarına uygunluğunun denetlenmesi,

   5) Faaliyetlerin, 5411 sayılı Bankacılık Kanunu hükümleri ile bu Kanun kapsamındaki kuruluşlar hakkında diğer kanunlarda yer alan hükümlere uygunluğunun denetlenmesi,

   6) Bilgi sistemlerinin yeterliliğinin ve güvenilirliğinin analizi,

   7) Özellik arz eden faaliyetlere ilişkin konuların incelenmesi,

   8) Finansal holding kuruluşu ve/veya banka bağlı ortaklık ve birlikte kontrol edilen ortaklıklarının konsolide denetimi,

   9) Kurumsal yönetim kalitesinin değerlendirilmesi,

   10) Kuruluşlara hizmet sağlayan gerçek ve tüzel kişilerin verdikleri hizmet ile sınırlı olmak üzere, faaliyetlerinin denetlenmesi

   ve diğer yerinde denetim faaliyetlerinden oluşur.

   b) Gözetim;

   1) Stres testleri ve senaryo analizleri,

   2) Mali yapı ve performanstaki değişim sürecinin periyodik raporlamalar vasıtası ile izlenmesi ve değerlendirilmesi,

   3) Bir önceki yerinde denetim sonuçları ve güncel veriler kullanılarak, derecelendirme notlarının gelişiminin takibi,

   4) Erken uyarı sistemleri aracılığıyla mali yapı ve performanstaki değişimin zamanında algılanmasının sağlanması,

   5) Sektör ve kuruluş bazında finansal gelişmelerin takip ve tahlili,

   6) Kuruluş raporlamaları üzerinden tespit edilen mevzuata aykırılıkların ve raporlama hatalarının grup başkanlarına iletilmesi,

   7) Mevzuata uygunluk analizi

   ve diğer gözetim faaliyetlerinden oluşur.

  Banka kartları ve kredi kartları kanunu kapsamında denetim ve gözetimi yapılacak kuruluşlar

   Madde 14/A - (Ek madde: 10/03/2007 - 26458 S.R.G Yön/2.md.)