Resmi Gazete Tarihi: 07/06/1990

  Resmi Gazete Sayısı: 20541

  Sağlık Bakanlığından :

  BİRİNCİ BÖLÜM : Amaç, Kapsam, Yasal Dayanak ve Tanımlar

  Madde 1 - Bu Yönetmelik; gıdalarda katkı maddelerinin kullanılma şartlarını düzenlemek amacı ile hazırlanmıştır.

  Kapsam

  Madde 2 - Bu Yönetmelik; yurt içinde tüketilecek olan gıdalara katılacak işlem yardımcı maddeleri de dahil olmak üzere, gıda katkı maddelerinin kullanılmasına ait genel ve özel şartları kapsamaktadır.

  Yasal Dayanak

  Madde 3 - Bu Yönetmelik; 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanunu'nun 187 ve 188 inci maddeleri, 181 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Gıda Maddelerinin ve Umumi Sağlığı İlgilendiren Eşya ve Levazımın Hususi Vasıflarını Gösteren Tüzük hükümlerine dayalı olarak hazırlanmıştır.

  Tanımlar

  Madde 4 - Bu Yönetmelikte geçen;

  Bakanlık : Sağlık Bakanlığı'nı,

  Genel Müdürlük : Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünü,

  Tüzük : Gıda Maddelerinin ve Umumi Sağlığı İlgilendiren Eşya ve Levzamın Hususi Vasıflarını Gösteren Tüzük'ü,

  Gıda Katkı Maddesi (Food Additive) : Normal şartlarda tek başına gıda olarak tüketilmeyen veya tipik gıda ana bileşeni (İngrediyen) olarak kullanılmayan tek başına besleyici değeri olan yada olmayan ve gıdanın üretilmesi, işlenmesi, hazırlanması, ambalajlanması, taşınması, depolanması sırasında teknolojik amaçla veya beklenen sonucu elde etmek için mamule ya da bir komponentini elde etmek için yan ürüne doğrudan veya dolaylı olarak ve bilinerek katılan maddeleri,

  İşlem Yardımcıları (Processing Aid) : Tek başına ana bileşen olarak kullanılmayan, hammaddenin, mamul maddenin veya ana bileşenlerinin işlenmesinde, seçilen teknoloji gereği kullanılan, işlem veya imalat sırasında kalıntı veya türevleri kaçınılmaz olarak bitmiş üründe de bulunabilen (İşlemler sırasında kullanılan alet ve ekipmanlar hariç) maddeleri,

  Ana Bileşen-İngrediyen (Ingredient) : Bir gıda maddesinin bileşiminde, spesifik özelliklerini vermesi nedeniyle mutlaka yer alması gereken ve o gıda maddesinin tanımında da adı geçen maddeleri,

  Maksimum Miktar (Maximum Level) : Bir gıda katkı maddesinin son üründe (mamulde) bulunmasına izin verilen en yüksek miktarı,

  Uygun Teknolojinin Gerektirdiği - UTG/(Good Manifacture Practice - GMP) : Uygun bir teknolojik uygulama için bir gıda katkı maddesinin mamulde bulunmasına izin verilen en yüksek sınırının, mamulde beklenen nitelikleri verebilen ve imalatçı firmanın sorumluluğu altında kendiliğinden belirlenen en düşük miktarı,

  Avrupa Topluluğu - AT/(Europen Community - EC) Kodu : Her bir gıda katkı maddesi için Avrupa Topluluğu tarafından belirlenen kod numarasını,

  Renk Kodu - RK/(Colour Index - CI) : Gıda renklendiricileri için Uluslararası renk kod numarasını,

  ifade eder.

  İKİNCİ BÖLÜM : Genel Hükümler

  Madde 5 - Bu Yönetmelikte yer alan katkı maddelerinin belirtilen gıdalarda maksimum miktarı aşmamak kaydı ile kullanılması için üreticilerin Bakanlığa yazılı bildirimde bulunması yeterli olup; Bakanlık bildirimler hakkındaki açıklamasını en geç 1 ay içerisinde ilgililere bildirmek zorundadır.

  Madde 6 - Katkı maddesinin kullanıldığı gıdalar kusursuz olacak ve katkı maddesi bir gıdadaki kusurun kapatılması ve/veya tüketicinin yanıltılması amacı ile kullanılmayacaktır.

  Madde 7 - Kullanılan gıda katkı maddelerinin Ulusal ve/veya Uluslararası spesifikasyonlara uygunluğunun belgelendirilmesi zorunludur.

  Madde 8 - Aynı amaçla birden fazla katkı maddesinin aynı gıdada kullanılması halinde, her bir maddenin miktarı o gıda için izin verilen maksimum miktarı, bu maddelerin toplam miktarı ise, bunlardan en yüksek düzeyde izin verilen maddenin miktarını geçemez.

  Madde 9 - Herhangi bir anabileşen veya katkı maddesinin bileşiminde zorunlu olarak bulunan katkı ya da yardımcı maddeler, bu bileşen veya katkı maddesinin yer aldığı gıdalarda da bulunabilir. Bunların gıdadaki miktarı katkı ya da anabileşendeki orana göre hesaplanan sınırı aşamaz.

  Madde 10 - İthal edilen gıdalar, katkıları açısından bu Yönetmelik hükümlerine uygun olacaktır. Ayrıca, yurt içinde üretilen veya ithal edilen her türlü diyet gıdalarla, çocuk mamalarına ve çocuk ek besinlerine katılacak her türlü katkı maddesi Bakanlığın iznine tabidir.

  Madde 11 - Bu Yönetmelikte kullanılmasına izin verilmiş olsa bile gıda katkı maddelerinin ithali için, Bakanlıktan sağlık yönünden ithalinin uygun olduğunu bildiren ön izin alınması zorunludur.

  Madde 12 - Bu Yönetmelikte izin verilen bir katkı maddesinin, Yönetmelikte bulunmayan herhangi bir gıdada kullanılması, Yönetmelikte bulunmayan bir katkı maddesinin kullanılma izin ve şartları, izin verilen bir katkı maddesinin listeden çıkarılması ve Yönetmelikle ilgili diğer değişiklikler Bakanlıkça tesbit edilir. Bu tesbit için konu ile ilgili en az üç ayrı bilimsel kuruluşun görüşü alınır.

  ÜÇÜNCÜ BÖLÜM : Etiketleme ve İşaretleme

  Madde 13 - Bir gıda katkı maddesi veya kombinasyonunun ambalaj ve/veya etiketi üzerinde;

  - Yapımcı firmanın adı ve adresi,

  - Maddenin kimyasal ve/veya ticari adı,

  - Madde bir karışım ise karışımdaki her bir maddenin adı (aroma maddeleri hariç) ile maddenin gıda saflığında ya da farmakope evsafında olduğu,

  - İmal tarihi, muhafaza şartları ve bu şartlarda kullanma süresi veya son kullanma tarihi ile parti ve/veya seri numarası açık olarak yazılmış olacaktır.

  Madde 14 - Bir mamul gıda maddesinin bileşiminde yer alan katkı maddeleri ambalaj ve/veya etiket üzerinde ana bileşenlerden (ingrediyen) sonra belirtilecektir.

  Madde 15 - Herhangi bir katkı maddesinin birden fazla fonksiyonu sözkonusu olduğunda, kullanıldığı mamulün ambalaj ve/veya etiketi üzerinde yalnız kullanılış amacına ait fonksiyonu deklare edilecektir.

  Madde 16 - Herhangi bir gıdanın zenginleştirilmesi söz konusu ise bu amaçla kullanılan katkı maddesinin asgari miktarı ile birlikte o mamulün muhafaza şartları ve son kullanma tarihinin ambalaj ve/veya etiket üzerinde deklare edilmesi zorunludur. Deklare edilen miktar mamulde raf ömrü sonunda bulunması gereken miktardır.

  Madde 17 - Bir gıda maddesinde hayvansal orijinli jelatin, et ekstraktı, enzim, yağ ve benzeri maddeler kullanıldığında ambalaj ve/veya etiket üzerinde bu maddelerin hangi hayvan türüne ait olduğu parantez içerisinde belirtilecektir.

  Madde 18 - Bir mamulde kullanılan gıda katkı maddesi ya da maddeleri, ambalaj ve/veya etiket üzerinde At ülkelerindeki deklerasyona uygun olarak; kullanılma amacını belirleyen sınıf adı, gerekli görülenlerin ise 1992 yılına kadar parantez içerisinde isimleri, 1992 yılından itibaren ise E kodları yazılarak beyan edilecektir. Asitler ile aromaların yalnız isimlerinin yazılması yeterlidir.

  Madde 19 - Doğal ve doğala özdeş aroma maddelerinin bileşiminde IOFI (International Organization of the Flovour Industry) listesinde sınırlandırılmış olan (agaric acid-almyl hexanoate-beta azarone- berberine-coumarine-pulegole-hypericine-quasseine-safrole- santonin-spartein-3,4 benzopyrene-hydrocyanic acid-aloin-cocain vb.) maddelerin tüketimi hazır mamuller içindeki miktarı söz konusu listede verilen limitleri aşamaz. Doğal ve doğala özdeş aroma maddelerinin ithalinde yukarıda adı geçen maddelerin bileşim içinde bulunup bulunmadığı, bulunuyor ise ppm (mg/kg) olarak miktarlarının menşe ülkeden alınmış orijinal sağlık sertifikasında belirtilmesi zorunludur.

  Madde 20 - Uyarı gerektiren katkı maddeleri ile katıldığı gıdanın etiketinde yer alacak olan uyarı ifadesi, Bakanlıkça bir yönerge ile belirlenir ve neşrolunur.

  Madde 21 - Bir mamulde sorbitol ana bileşen ise bu Yönetmeliğin tatlandırıcılara ait hükmü, turmerik ana bileşen olarak kullanılıyorsa Yönetmeliğin renklendiricilere ait hükmü uygulanmaz.

  Madde 22 - Kinin ve kafein kullanıldığında bunlar, mamulün ambalaj ve/veya etiketi üzerinde büyük harflerle KİNİN, KAFEİN şeklinde ifade edilecektir.

  Madde 23 - Renklendirici olarak doğal maddeler kullanıldığında ambalaj ve/veya etiket üzerine istenildiğinde doğal gıda renklendiricisi şeklinde beyan edilebilir.

  DÖRDÜNCÜ BÖLÜM : Teknik Hükümler

  Madde 24 - Kullanım amacına göre bu Yönetmelikte yer alan gıda katkı maddeleri aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır;

  1 - Asitliği Düzenleyiciler (ACIDITY REGULATORS)

  2 - Topaklanmayı Önleyiciler (ANTICAKING AGENTS)

  3 - Antioksidanlar ve Antioksidan Sinerjistleri (ANTIOXIDANTS AND ANTIOXIDANT SYNERGISTS)

  4 - Tat ve Koku (Aroma) Maddeleri (FLAVOURS)

  5 - Tatlandırıcılar (SWEETENERS)

  5.1. Yapay Tatlandırıcılar (ARTIFICIAL SWEETENERS)

  5.2. Doğal Tatlandırıcılar (NATURAL SWEETENERS)

  6 - Renklendiriciler-Boyalar (COLOURS)

  7 - Emülgatörler (EMULSIFIERS)

  8 - Emülsifiye Edici Tuzlar (EMULSIFLING SALTS)

  9 - Enzimler (ENZYMS)

  10 - Starterler (STARTERS)

  11 - Aroma Artırıcılar (FALAVOUR ENCHANCERS)

  12 - Modifiye Nişastalar (MODIFIED STARCHES)

  13 - Antimikrobiyal Maddeler-KORUYUCULAR (PRESERVATIVES)

  14 - Stabilizörler (STABILISERS)

  15 - Jelleştiriciler-Kıvam Artırıcılar (GELLING AGENTS-TICKENERS)

  16 - Çözücü ve Taşıyıcı Solventler (CARRIER SOLVENTS)

  17 - Yapışkanlığı Azaltıcı ve Kaplama Maddeleri (ANTIADHESSİVE AND COATING AGENTS)

  18 - Diğerleri (MISCELLENOUS)

  Madde 25 - Gıda katkı maddelerinin sınıfı, adı ve sinonimi, EC kod numarası, CI numarası, kullanılacağı mamul, maksimum miktarı ile diğer teknik zorunluluklar ekte verilen gıda katkı maddeleri listesinde belirtilmiştir.

  BEŞİNCİ BÖLÜM : Cezai Hükümler

  Madde 26 - 24/04/1930 tarih ve 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu'nun 186, 187 ve 188 inci maddelerine zikredilen fiillerin işlenmesi halinde, aynı Kanunun 297 nci maddesindeki cezai hükümler uygulanır.

  ALTINCI BÖLÜM : Çeşitli Hükümler

  Madde 27 - Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesi ile 06/03/1988 tarih ve 19746 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Gıda Katkı Maddeleri Yönetmeliği ile bu Yönetmeliğin bazı maddelerinin değiştirilmesi ve yeni ek maddelerin ilave edilmesi hakkındaki 07/09/1988 tarih ve 19922 sayılı, 06/03/1989 tarih ve 20100 sayılı, 12/09/1989 tarih ve 20280 sayılı, 12/02/1990 tarih ve 20431 sayılı Resmi Gazetelerde yayımlanan ek yönetmelikler ve bunlara ek listeler ile Bakanlıkça bu Yönetmelik hükümlerine aykırılık teşkil eden tüm genelge ve tamimler yürürlükten kaldırılmıştır.

  Geçici Hükümler

  Geçici Madde 1 - Yurt içinde gıda üretimi ve pazarlamasını yapan resmi ve özel kuruluş ve firmalarca gıda katkı maddesi kullanımı ile ilgili daha önce Bakanlığa yapılan bildirimler Bakanlıkça yeniden değerlendirilecektir. Bildirimde bulunmayanların ise bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihi izleyen 6 ay içerisinde bildirimde bulunmaları zorunludur.

  Geçici Madde 2 - Söz konusu bildirimlerden Tüzük gereğince izin alınması gerekenler ile Tüzük'te tanım ve tarifi bulunmayan gıda maddelerine 181 sayılı KHK gereğince Bakanlık tarafından üretim ve satış izni belgesi tanzim edilir, diğer bildirimler ise mevzuata uygunluğu yönü ile değerlendirilir.

  Yürürlük

  Madde 28 - Bu Yönetmeliğin etiketleme ve işaretlemeye ilişkin hükümleri ;

  İmalatçılar için 31/08/1992

  Toptancılar için 31/10/1992

  Perakendeciler için 31/12/1992

  tarihinden itibaren, diğer hükümleri ise yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

  Yürütme

  Madde 29 - Bu Yönetmelik hükümlerini Sağlık Bakanı yürütür.